– Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητάει την απαγόρευση εθιστικών τεχνικών όπως η ατελείωτη κύλιση ή η αυτόματη αναπαραγωγή
– Παρουσίαση ενός ψηφιακού «δικαιώματος μη ενόχλησης» και καταλόγου καλών πρακτικών σχεδιασμού
– Οι νέοι είναι πιο ευάλωτοι στις εθιστικές τεχνολογίες
Οι ευρωβουλευτές ανησυχούν για τα εθιστικά σχεδιαστικά χαρακτηριστικά ορισμένων ψηφιακών υπηρεσιών και ζητούν την προώθηση του ηθικού σχεδιασμού από προεπιλογή.
Την Τετάρτη, η Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών ενέκρινε σχέδιο έκθεσης (με 38 ψήφους υπέρ, καμία κατά και 1 αποχή) που προειδοποιεί για τον εθιστικό χαρακτήρα ορισμένων ψηφιακών υπηρεσιών, όπως τα διαδικτυακά παιχνίδια, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι υπηρεσίες ροής και το διαδίκτυο αγορές, οι οποίες εκμεταλλεύονται τα τρωτά σημεία των ανθρώπων για να τραβήξουν την προσοχή τους και να κερδίσουν χρήματα από τα δεδομένα τους.
Επιπτώσεις στην ψυχική υγεία
Αν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να επηρεάσουν την κοινωνία με θετικούς τρόπους (π.χ. αύξηση της αποτελεσματικότητας, προσβασιμότητας, συνδεσιμότητα), ο εθιστικός σχεδιασμός του μπορεί να προκαλέσει σωματική, ψυχολογική και υλική βλάβη (απώλεια συγκέντρωσης και γνωστικής ικανότητας, επαγγελματική εξουθένωση, στρες, κατάθλιψη, περιορισμένη σωματική δραστηριότητα). Οι ευρωβουλευτές ανησυχούν ιδιαίτερα για τον αντίκτυπο που έχει ο ψηφιακός εθισμός στα παιδιά και τους εφήβους, τα οποία είναι πιο ευάλωτα σε αυτά τα συμπτώματα, και ζητούν περισσότερη έρευνα και ρύθμιση σε αυτόν τον τομέα.
Απαιτούνται νέοι κανόνες της ΕΕ
Οι ευρωβουλευτές πιστεύουν ότι πρόσφατοι κανόνες όπως ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) και ο νόμος περί τεχνητής νοημοσύνης δεν αρκούν για να ρυθμίσουν το ζήτημα του εθιστικού σχεδιασμού. Προτρέπουν την Επιτροπή να καλύψει τα υφιστάμενα νομικά κενά και να παρουσιάσει νέα νομοθεσία για το θέμα. Εάν αυτό δεν αντιμετωπιστεί, λένε, το Κοινοβούλιο θα πρέπει να χρησιμοποιήσει το δικαίωμά του για νομοθετική πρωτοβουλία.
Επιπλέον, οι ευρωβουλευτές λένε ότι οι επιβλαβείς εθιστικές τεχνικές που δεν καλύπτονται από την οδηγία για την αθέμιτη εμπορική πρακτική (π.χ. άπειρη κύλιση, προεπιλεγμένη αυτόματη αναπαραγωγή, συνεχής ώθηση και ειδοποιήσεις αποδείξεων ανάγνωσης) πρέπει να εξετάζονται και να απαγορεύονται από την Επιτροπή.
Ηθική από το σχεδιασμό
Οι ευρωβουλευτές θέλουν οι εταιρείες να είναι υποχρεωμένες να αναπτύσσουν ηθικά και δίκαια ψηφιακά προϊόντα και υπηρεσίες «σχεδιασμένα» χωρίς σκοτεινά μοτίβα, παραπλανητικό και εθιστικό σχεδιασμό. Η Επιτροπή θα πρέπει να προτείνει ένα ψηφιακό «δικαίωμα να μην ενοχλείσαι» και να δημιουργήσει έναν κατάλογο καλών πρακτικών σχεδιασμού όπως: «σκέψου προτού μοιραστείς», Απενεργοποίηση ειδοποιήσεων από προεπιλογή, χρονολογικές ροές, λειτουργία κλίμακας του γκρι, προειδοποιήσεις ή αυτόματα κλείδωμα μετά από προκαθορισμένη χρήση χρόνου (ιδίως για ανηλίκους), συνολικές περιλήψεις χρόνου οθόνης. Οι εκπαιδευτικές οδηγίες και οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης θα πρέπει να προωθούν στρατηγικές αυτοελέγχου για να βοηθήσουν τα άτομα να αναπτύξουν ασφαλέστερες διαδικτυακές συμπεριφορές και υγιεινές συνήθειες.
Δηλώσεις
Η εισηγήτρια Kim Van Sparrentak (Πράσινοι/EFA, NL) είπε: «Καμία αυτοπειθαρχία δεν μπορεί να νικήσει τον εθιστικό σχεδιασμό στον οποίο υποκείμεθα όλοι σήμερα. Η προβληματική χρήση smartphone επηρεάζει την προσοχή και την ανάπτυξη του εγκεφάλου από νεαρή ηλικία. Αυτή είναι μια από τις προκλήσεις της εποχής μας. Εάν δεν παρέμβουμε τώρα, αυτό θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στις επόμενες γενιές. Έχουμε ήδη αυστηρούς κανόνες υγείας και ασφάλειας για τα τρόφιμα, το αλκοόλ και τον καπνό για την προστασία της υγείας μας. Η ΕΕ πρέπει τώρα να αντιμετωπίσει τον εθιστικό σχεδιασμό!».
Επόμενα βήματα
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διεξάγει επί του παρόντος αξιολόγηση για να διαπιστώσει εάν χρειάζεται να ενημερώσει ορισμένες νομοθεσίες για την προστασία των καταναλωτών για να διασφαλίσει υψηλό επίπεδο προστασίας στο ψηφιακό περιβάλλον. Τα αποτελέσματα αναμένονται το 2024. Η έκθεση πρωτοβουλίας του Κοινοβουλίου, μόλις εγκριθεί στην Ολομέλεια, θα τροφοδοτήσει τον συνεχιζόμενο έλεγχο φυσικής κατάστασης.
Ιστορικό
Εθιστικές σχεδιαστικές λειτουργίες (π.χ. ατελείωτη κύλιση, έλξη για ανανέωση, βίντεο αυτόματης αναπαραγωγής που δεν τελειώνει ποτέ, ειδοποιήσεις push, προσωρινά διαθέσιμες ιστορίες, επισημάνσεις “μου αρέσει”, αποδείξεις ανάγνωσης) επηρεάζουν τα τρωτά σημεία και τις επιθυμίες των ανθρώπων και τους ωθούν να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο σε αυτά πλατφόρμες.
Η προβληματική χρήση smartphone ή διαδικτύου έχει συνδεθεί με χαμηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή και συμπτώματα ψυχικής υγείας όπως κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, διαταραχές σωματικής εικόνας και διατροφής, άγχος, στρες, παραμέληση οικογένειας και φίλων, απώλεια αυτοελέγχου, έλλειψη ύπνου και ιδεοψυχαναγκαστικών συμπτωμάτων, με τα παιδιά και τους νέους να είναι οι πιο ευάλωτοι. Ορισμένες έρευνες συνδέουν επίσης την προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους εφήβους με τα συμπτώματα της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD).