Οι δηλώσεις για τον καθαρισμό των οικοπέδων έχει μία σωστή σκέψη. Την ώθηση των πολιτών στον καθαρισμό των οικοπέδων, που μπορεί να γλυτώσει από μεγαλύτερες καταστροφές κατά την διάρκεια των πυρκαγιών. Όμως ταυτόχρονα δείχνει την μετάθεση ευθυνών από το Κράτος (αν δεν το κάνετε αυτό, θα φταίτε εσείς για τις πυρκαγιές) και κυρίως την έλλειψη οργάνωσης και σαφών κινήσεων.
Κατ’ αρχάς ο διαχωρισμός των ακινήτων εντός και εκτός σχεδίου, κοντά στο δάσος, μέσα στο δάσος ή μακριά από το δάσος δημιουργεί κομφούζιο στους οικιστές. Για παράδειγμα ρωτούσαν πολλοί, κατά την διάρκεια του καυτού Σαββατοκύριακου, εάν κάποιος είναι εντός σχεδίου και κοντά στο δάσος τι πρέπει να κάνει; Eαν κάποιος είναι εκτός σχεδίου και μέσα στο δάσος τι πρέπει να κάνει; Πότε πρέπει να προσκληθούν οι μηχανικοί; Πόσο κοστίζει μία μελέτη για ένα μικρό οίκημα; Πού θα βρουν μηχανικούς; Όλα αυτά (και πολλά περισσότερα) τα ερωτήματα των πολιτών και πολλαπλασιάζονται καθώς πολλά ΚΕΑΚ δεν μπορούν να περάσουν στην πλατφόρμα επειδή δεν έχουν περάσει από το κτηματολόγιο ή είναι σε φάση τακτοποίησης (βάσει παλαιότερου νόμου). Οι μηχανικοί και οι μεσίτες αδυνατούν να δώσουν απαντήσεις. Γενικότερα, επικρατεί ένα γραφειοκρατικό χάος στο οποίο εμπλέκονται όλοι οι κατέχοντες κατοικίες ή εξοχικά κοντά, μέσα ή μακρύτερα από δάσος. Ο χρονικός ορίζοντας ορίστηκε αυθαίρετα η 21η Ιουνίου και η πλατφόρμα άνοιξε περίπου ένα μήνα πριν. Είναι εύλογο ότι το μέτρο αυτό θα δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα σε πολλούς που έχουν εξοχικές κατοικίες ή και κύριες κατοικίες και απουσιάζουν στο εξωτερικό ή έχουν προβλήματα υγείας ή οικονομικά θέματα. Έτσι για μία ακόμη φορά, οι καλές και σωστές προθέσεις χάνονται μέσα από την ανοργανωσιά του Δημοσίου.
Τι πρέπει να γίνει; Δεν μπορείς τον Μάιο να βάζει χρονικές προθεσμίες της τελευταίας στιγμής για τον Ιούνιο. Πρέπει από τον χειμώνα να ξεκαθαρίσεις τον τρόπο που θα γίνει ο καθαρισμός και από την στιγμή που κρίνεις (ως Κράτος) ότι χρειάζεται μελέτη μηχανικού να φροντίσεις ότι θα υπάρχουν κατάλληλοι επιστημονικοί φορείς που θα αναλάβουν την διαδικασία. Επίσης να καθοριστεί η αμοιβή τους. (Η περίπτωση των μηχανικών, μας θυμίζει την παταγώδη αποτυχία του οικογενειακού γιατρού).
Ο κίνδυνος που υπάρχει πλέον είναι ότι όσοι ανήκουν στις περιοχές που χρειάζεται ο καθαρισμός οικοπέδων (στην καλύτερη περίπτωση) θα καθαρίσουν τα οικόπεδά τους και θα τα δηλώσουν ή (στην χειρότερη περίπτωση) δεν θα κάνουν τίποτε. Σε ότι αφορά το καφκικό Κράτος (είτε είναι κεντρική κυβέρνηση είτε ΟΤΑ) δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ούτε τον καθαρισμό των δημόσιων εκτάσεων ούτε την μεταφορά των κομμένων σε ασφαλείς περιοχές. Τέλος το ίδιο το Κράτος οφείλει να παρέχει τις υπηρεσίες για τις οποίες είναι εντατελμένο χωρίς να μεταθέτει ευθύνες. Οφείλει να έχει άμεσες και πολλές πυροσβεστικές υπηρεσίες και μέτρα άμεσης πυρόσβεσης. Ας ξεκινήσει από εκεί και σταδιακά ας πάμε και στις ψηφιακές λύσεις.
Χαρακτηριστική είναι η αντίδραση του Συνήγορου του Πολίτη Ανδρέα Ποττάκη ο οποίος σε επιστολή που απευθύνει στους Θεόδωρο Σκυλακάκη, Νίκο Ταγαρά, Ευθύμιο Μπακογιάννη (γγ χωρικού σχεδιασμού), Ευάγγελο Τουρνά (υφ. Πολιτικής Προστασίας) και Παρασκευή Χαραλαμπογιάννη (υφ. Εσωτερικών) επισημαίνει ότι το κράτος «δεν είναι συνταγματικά αποδεκτό (άρθρα 24 και 17 του Συντάγματος) να μετακυλύει, σε μεγάλο βαθμό, τις ευθύνες της προστασίας της περιουσίας και του περιβάλλοντος από τις πυρκαγιές στους ιδιώτες, με υπέρμετρα, μάλιστα, επαχθείς οικονομικά όρους για αυτούς».
«Η επίμαχη ΚΥΑ θίγει το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της ιδιοκτησίας», τονίζει, καθώς τα έξοδα υλοποίησης των υποχρεωτικών μέτρων πυρασφάλειας είναι υπέρογκα και όσοι πολίτες δε δύνανται να τα καταβάλλουν θα κατευθυνθούν αναγκαστικά προς την επιλογή μεταβίβασης των ακινήτων τους ή θα βρεθούν υπόχρεοι καταβολής υψηλών διοικητικών προστίμων.
Αναλυτικά στην επιστολή του ο κ. Ποττάκης αναφέρει ότι:
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Αξιότιμοι κύριοι Υφυπουργοί,
Αξιότιμε κύριε Γενικέ Γραμματέα,
Ο Συνήγορος του Πολίτη κατόπιν της μακροχρόνιας εμπειρίας του αναφορικά με την έρευνα υποθέσεων για τον καθαρισμό ιδιωτικών εκτάσεων και τη λήψη των απαιτούμενων μέτρων πυροπροστασίας, θα ήθελε να θέσει υπόψη σας ορισμένες παρατηρήσεις αναφορικά με τα ζητήματα που τίθενται από την εφαρμογή της ΚΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/55904/2019/23.05.23.
Η ανωτέρω ΚΥΑ εστιάζει σε μέτρα πυροπροστασίας των ακινήτων, τα οποία αφορούν τόσο το κέλυφος, όσο και τον περιβάλλοντα χώρο, ενώ εφαρμόζονται επιπρόσθετα των πυροσβεστικών διατάξεων, εφόσον αυτά είναι επαχθέστερα.
Από το σύνολο των μέτρων που υποχρεούνται οι ιδιοκτήτες να υλοποιήσουν, ακόμα και αν με την εγκύκλιο 42966/1311/19.04.24 για φέτος τα μέτρα που υποχρεούνται αυτοί να λάβουν έχουν περιοριστεί, προκύπτει ένα υπέρμετρο οικονομικό κόστος, στις περισσότερες των περιπτώσεων πολλών χιλιάδων ευρώ (πχ. κατασκευή μάνδρας ύψους 1 μέτρου με άκαυστα υλικά, τοποθέτηση πυράντοχων εξωτερικών κουφωμάτων, τοποθέτηση μεταλλικής άκαυστης σίτας, αντικατάσταση υδροροών, πλήρωση διάκενων με άκαυστα υλικά ή ακόμα και αντικατάσταση στέγης, εγκατάσταση συστήματος καταιονισμού ύδατος κτλ).
Περαιτέρω, το πλήθος των πολιτών που θα αναγκαστούν να συμμορφωθούν με αυτά τα μέτρα είναι εξαιρετικά μεγάλο, γιατί η εν λόγω ΚΥΑ θεσπίζει οριζόντιες διατάξεις – με μόνη παράμετρο μερικής διαφοροποίησης των υποχρεωτικών εργασιών την κλίμακα επικινδυνότητας του ακινήτου – που αφορούν τόσο τα ακίνητα εντός, όσο και τα ακίνητα εκτός σχεδίου, τα ακίνητα μόνιμης ή εξοχικής κατοικίας, όπως και τα ακίνητα οποιασδήποτε χρονολογίας κατασκευής, όσα και αυτά που πρόκειται να ανεγερθούν. Πρέπει να τονιστεί ότι η συγκεκριμένη ΚΥΑ προκύπτει ότι εστιάζει στην προστασία των ιδιωτικών περιουσιών, παρά στην προστασία της δημόσιας περιουσίας από την πυρκαγιά.
Επισημαίνεται ότι το κράτος μέχρι σήμερα επιτρέπει την εκτός σχεδίου δόμηση, χωρίς να έχει προηγηθεί συγκεκριμένος χωροταξικός σχεδιασμός, χωρίς να έχει επιλύσει τα ζητήματα των κοινόχρηστων οδών σε συνάρτηση με την οικοδομησιμότητα των γηπέδων κλπ., ενώ, έχει κρίνει ως ανεκτά και τα μορφώματα οικισμών εντός δασών και δασικών εκτάσεων, με τις αντίστοιχες διατάξεις για τις οικιστικές πυκνώσεις. Πολλώ δε μάλλον παραμένουν ακίνητα εντός δασικών και αναδασωτέων εκτάσεων τα οποία, εάν και έχουν κριθεί ως τελεσιδίκως αυθαίρετα, δεν κατεδαφίζονται.
Επίσης, η διαδικασία ολοκλήρωσης των δασικών χαρτών της χώρας καθυστερεί, καθώς οι αρμόδιες επιτροπές εξέτασης αντιρρήσεων καλούνται να διαχειριστούν πλήθος αντιρρήσεων των πολιτών. Επιπλέον, συχνά σημειώνονται καθυστερήσεις στην υλοποίηση έργων αντιπυρικής προστασίας εντός δασών και δασικών εκτάσεων.