Ένα ευρύ κομμάτι-δίκτυο της απαράμιλλης κυκλαδικής κληρονομιάς βγαίνει από το σεντούκι της ιστορίας, τους εκθεσιακούς χώρους ακόμα και τις αποθήκες των περισσότερων αρχαιολογικών κυκλαδικών -καθώς και άλλων- μουσείων και διατρέχει τις αίθουσες του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης της Αθήνας.
Σαν άλλος κύκλος, οι Κυκλ-άδες αγκαλιάζουν το ιερό νησί της Δήλου και τη διαχρονία των έργων που βρέθηκαν στον τόπο αυτό, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τα γλυπτά και τις μορφές των γυναικών στην συγκεκριμένη έκθεση.
Με αποτέλεσμα ο κύκλος με επίκεντρο τη γυναικεία μορφή να μεγαλώνει διαρκώς χωρώντας τελικά όλους τους χρόνους και όλα τα κομμάτια του μαγικού αυτού συμπλέγματος και των συνδέσεών του, τα νησιά και την ιδιάζουσα και παράλληλα θαυμαστή έννοια της νησιωτικότητας σε αυτό το αέναα φωτεινό σημείο του Αρχιπελάγους.
Το ταξίδι γνωριμίας με τις γυναίκες των Κυκλάδων, μόλις ξεκίνησε
Στα άνυδρα, πετρώδη, φαινομενικά απομονωμένα και περιτριγυρισμένα από την άλλοτε ευλογημένη και άλλοτε βαθιά τρικυμισμένη θάλασσα, η έννοια του ταξιδιού, ξεπερνά εκείνη της επιβίωσης. Νομοτελειακά ενέχει έναν δυναμισμό που εισβάλει στα ενδότερα της ανθρώπινης ύπαρξης όμοια με τη θέρμη που αντανακλά το ιδιαίτερο φως αυτού του μέρους στο κυκλαδικό μάρμαρο.
Η έννοια του ταξιδιού, του απροσδόκητου, της ατόφιας προσωπικής περιπέτειας αλλά και η συμφιλίωση με το άγνωστο της καθημερινότητας, με εκείνο που δύσκολα περνά από τα χέρια μας, against all odds είναι βέβαιο πως διαμόρφωσε τις μοναδικές ιστορίες των γυναικών αυτών των τόπων που σχεδόν παντελώς έχει καταπνιγεί στην ιστορία της θάλασσας όσων γράφτηκαν με την δύναμη των ανδρικών χεριών.
Ενώ στο ταξίδι των έργων στην τρέχουσα έκθεση ξεχωρίζει η μεριά της ιστορίας που προκύπτει από μαρμάρινες επιγραφές με ρητές απαγορεύσεις κυκλοφορίας των γυναικών στους δρόμους και την ύπαρξη προστίμων για την “προστασία” τους. Οι αναπαραστάσεις και τα απαράμιλλα έργα τέχνης που δίνουν έμφαση στο ωραίο σώμα και τα όμορφα καμωμένα μαλλιά, τα προικοσύμφωνα που συνόδευαν τις γυναίκες σαν κάποιο είδος οικονομικής συναλλαγής και τα γλυκά λόγια μιας επιτύμβιας στήλης στον εντυπωσιακό τάφο με τον σκελετό μιας βαριάς κακοποιημένης γυναίκας αριστοκρατικής καταγωγής του παρελθόντος.
Και η έκθεση παρουσιάζει τα ονόματα γυναικών που υπήρξαν εταίρες και Πελάγιες, σκληρά εργαζόμενες στα χωράφια και σχεδόν έγκλειστες αριστοκράτισσες, Κυκλαδίτισσες εμπόρισσες και μετανάστριες βγαλμένες από την ίδια ιστορική μοίρα. Ονόματα ενίοτε γραμμένα εξ ακοής, ακριβώς όπως γράφτηκαν σε μαρμάρινες επιγραφές συνοδευμένα από πληροφορίες που προκύπτουν από αρχαιολογικά, ιστορικά και εθνολογικά τεκμήρια. Ονόματα γυναικών με πληροφορίες ακόμα και για εκείνες που παραδόξως ταξίδεψαν και κατάφεραν να άλλαξουν τη μοίρα τους μέσα στο Αρχιπέλαγος, να συνάψουν οικονομικές συναλλαγές ή και να ευεργετήσουν την κοινότητά τους.
Ωστόσο σίγουρα ακόμα δεν έχουμε ακούσει τις ιστορίες τους με γυναικεία αέρινη απαλότητα αλλά και το δυναμισμό της πλευράς των ίδιων των γυναικών που τολμούν να βγαίνουν μπροστά. Με τον τρόπο εκείνον που πιθανότατα θα διάλεγε για τη συγκεκριμένη έκθεση η Ανδρώτισσα Ευανθία Καϊρη που αναφέρεται στην έκθεση και έμεινε στην Ιστορία ως η πρώτη λογία της νεότερης Ελλάδας και πρόδρομος της γυναικείας χειραφέτησης μέσω της καλλιέργειας και η Μυκονιάτισσα Μαντώ Μαυρογένους.
Πληροφορίες για την έκθεση
Η πρώτη πανκυκλαδική έκθεση που φιλοξενείται στο Μέγαρο Σταθάτου, θα παρουσιαστεί στη συνέχεια αυτούσια στο ανακαινισμένο Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας, το οποίο θα ανοίξει επίσημα τις πύλες του με αυτήν.
Συγκεντρώνει στην Αθήνα 180 μοναδικά αριστουργήματα που χρονολογούνται από την πρώιμη προϊστορία μέχρι και τη γέννηση του ελληνικού κράτους από όλα σχεδόν τα μουσεία των νησιών των Κυκλάδων: την Αμοργό, την Άνδρο, τη Δήλο, τη Θήρα, την Ίο, την Κέα, την Κύθνο, τη Μήλο, τη Μύκονο, τη Νάξο, την Πάρο, τη Σέριφο, τη Σίκινο, τη Σίφνο, τη Σύρο, την Τήνο και τη Φολέγανδρο.
Μάλιστα τα περισσότερα από αυτά δεν έχουν ταξιδέψει ποτέ εκτός Κυκλάδων και εκτός του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, ενώ ορισμένα δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ στο κοινό. Δίπλα στα μαρμάρινα κυκλαδικά ειδώλια της πρωτοκυκλαδικής περιόδου του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, ο επισκέπτης θα δει 135 εκθέματα από τις συλλογές της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και εκθέματα από το Μουσείο Κανελλοπούλου, το Επιγραφικό Μουσείο Αθηνών, την Εφορεία Παλαιοναθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας καθώς και σημαντικές ιδιωτικές συλλογές.
Αρχαιολογική έκθεση σε συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού- Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Επιμελητές της έκθεσης είναι ο Δρ Δημήτρης Αθανασούλης, Διευθυντής Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και οι Επιστημονικοί Διευθυντές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Δρ Παναγιώτης Ιωσήφ, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Radboud της Ολλανδίας και Δρ Ιωάννης Φάππας, Επίκουρος Καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Η μουσειογραφική μελέτη της έκθεσης εκπονήθηκε από τους τρεις επιμελητές, ενώ για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό υπήρξε στενή συνεργασία τους με την αρχιτέκτονα Δέσποινα Τσάφου και την Κατερίνα Αποστόλου.
12 Δεκεμβρίου 2024 – 4 Μαΐου 2025
Ξεναγήσεις κοινού:
Aπό 21/12 και κάθε Πέμπτη, 18:00 – 19:00 και κάθε Σάββατο και Κυριακή, 13:00 – 14:00
20 άτομα ανά ξενάγηση
Ώρες λειτουργίας:
Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-17.00
Πέμπτη: 10.00-20.00
Κυριακή: 11.00-17.00
Τρίτη: Κλειστή
Εορταστικό Ωράριο από τις 17/12
Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Σάββατο: 10:00-17:00
Πέμπτη, Παρασκευή: 10:00-20:00
Κυριακή: 11:00-17:00
* Την Τρίτη 17/12 οι Μόνιμες Εκθέσεις, το Cycladic Shop και το Cycladic Café δεν θα είναι προσβάσιμα.
*Κλειστά τις αργίες: 25/12, 26/12 και 1/1
Το εορταστικό ωράριο ισχύει έως 6/1
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Μέγαρο Σταθάτου/ Βασιλίσσης Σοφίας & Ηροδότου 1106 74, Αθήνα