- Tην πορεία των μεγάλων ξένων αγορών και των γεωπολιτικών κινδύνων
- Την πορεία της ελληνικής οικονομίας και των ελληνικών επιχειρήσεων
- Την πορεία των αξιολογήσεων της ελληνικής οικονομίας και η αναβάθμιση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς ως αναπτυγμένη
Αν δεν λειτουργήσουν ταυτόχρονα θετικά και οι 3 παράμετροι, το ελληνικό χρηματιστήριο δεν πρόκειται να καταγράψει την 4η συνεχόμενη ετήσια άνοδο. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το ελληνικό χρηματιστήριο μετά το β’ εξάμηνο 2024, όταν ακολούθησε για διάφορους λόγους πλαγιοκαθοδική κίνηση, έχει διευρύνει το discount του με τις ευρωπαικές αγορές που κινήθηκαν ανοδικά το ίδιο διάστημα. Έτσι, οι ελληνικές μετοχές είναι πλέον περισσότερο φθηνές (“ελκυστικές”) σε σχέση με το α’ εξάμηνο 2024 όταν είχαν καταγράψει μεγάλο ράλι. Αυτό δεν αποκλείει νέες εισροές κεφαλαίων είτε μεγάλων επενδυτικών οίκων είτε κερδοσκοπικών funds.
Η πορεία των ξένων αγορών και οικονομιών
Η πορεία των ξένων αγορών θα είναι καθοριστική και για την άνοδο ή για την πτώση του ελληνικού χρηματιστηρίου. Οι ξένοι σήμερα κατέχουν το 65% της ελληνικής κεφαλαιαγοράς, οπότε σε περίπτωση μεγάλης διόρθωσης σε Αμερική και Ευρώπη, θα υπάρξει μεγάλη (ή και μεγαλύτερη κατ’ αντιστοιχία) διόρθωση στο ελληνικό χρηματιστήριο. Επίσης, σε περίπτωση μεγάλης ανόδου των ξένων αγορών (που κινούνται ήδη σε υψηλά πολυετιών ή και ιστορικά υψηλά), σίγουρα το ελληνικό χρηματιστήριο και η ελληνική οικονομία θα επωφεληθούν απ’ αυτή την άνοδο. Αυτόνομη άνοδο και κόντρα στην τάση, δύσκολο να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε μία μικρή οικονομία όπως η ελληνική.
Παράλληλα, οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι (όπως φάνηκε τα τελευταία 3 χρόνια) αποτελούν τους “Mαύρους Κύκνους” σε οικονομίες και χρηματιστήρια. Η κατάσταση στην Ευρωζώνη (Γερμανία, Γαλλία ειδικότερα) είναι εξαιρετικά ρευστή, οι δύο πολεμικές εστίες (Ουκρανία, Μέση Ανατολή) παραμένουν “αναμμένες” και ουδείς γνωρίζει τι μπορεί να ξημερώσει σ’ αυτόν τον τομέα.
Όμως, εκτός από τους πολέμους, υπάρχουν οι “εμπορικοί πόλεμοι”, όπως είναι για παράδειγμα η απειλή δασμών του Τραμπ προς τους Ευρωπαίους. Εάν αυτό συμβεί, θα πλήξει άμεσα και έμμεσα όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες, με εξαίρεση ίσως την Ιρλανδία λόγω των ειδικών σχέσεων που έχει με τις ΗΠΑ. Η Ελλάδα έχει αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο με τις ΗΠΑ (εξαγωγές μας είναι ο τουρισμός και εισάγουμε τεχνολογία και μηχανήματα), με αποτέλεσμα ίσως να μην επηρεαστούμε τόσο έντονα.
Η πορεία της ελληνικής οικονομίας και των ελληνικών επιχειρήσεων
Αυτή είναι η παράμετρος που μόνο εμείς και οι ενέργειές μας μπορούν να καθορίσουν. Αυτό που ζητούν οι ξένοι επενδυτές είναι μία μεταρρυθμιστική πολιτική όχι μόνο στις επενδύσεις χαρτοφυλακίου και στα ακίνητα αλλά σε όλους τους τομείς όπως -ιδιαίτερα- στη μείωση της δημόσιας γραφειοκρατίας, την διευκόλυνση επενδύσεων και κυρίως την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης. Σε όρους οικονομίας, εάν καταφέρει η Ελλάδα να διατηρήσει ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από 2,3-2,5% το 2025, μειώσει το χρέος της/ΑΕΠ, δημιουργήσει βιώσιμα πρωτογενή πλεονάσματα, τότε αυτόματα θα αξιολογηθεί σε υψηλότερες βαθμίδες από τους ξένους οίκους αξιολόγησης.
Το σημαντικότερο ατού της ελληνικής οικονομίας είναι η περαιτέρω αξιοποίηση των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Αυτά τα κεφάλαια έδωσαν ώθηση στο ελληνικό ΑΕΠ κατά τα τελευταία 4 χρόνια (από το 2021 και μετά) και απομένει μια αξιοποίηση κονδυλίων περίπου 9 δισ. ευρώ για το 2025 τα οποία θα πρέπει να διατεθούν ως “μετασχηματιστές ανάπτυξης”.
Αναβάθμιση του ελληνικού χρηματιστηρίου σε “Αναπτυγμένη Αγορά”
Βασική προϋπόθεση για να αναβαθμιστεί το ελληνικό χρηματιστήριο σε Αναπτυγμένη αγορά από ‘αναδυόμενη’ όπως είναι σήμερα για τους μεγάλους επενδυτές είναι αφ’ ενός να πληροί τις προϋποθέσεις η ελληνική οικονομία, να ενισχυθούν περαιτέρω οι τράπεζες και να αυξηθούν οι όγκοι συναλλαγών. Πλην αυτών, θα πρέπει το ελληνικό χρηματιστήριο να δείξει ότι έχει αντιστάσεις στις μεγάλες διορθώσεις, κάτι που δεν έχει δείξει μέχρι σήμερα.
Η ανάδειξη της ελληνικής κεφαλαιαγοράς ως Αναπτυγμένη θα δημιουργήσει δύο διαφορετικές συνθήκες:
α) Θα ενταχθεί σε μία μεγάλη ομάδα αναπτυγμένων αγορών που σαφέστατα θα έχουν πολύ μεγαλύτερες ποσοστώσεις σε μία τεράστια πίτα τρισεκατομμυρίων ευρώ (ή δολαρίων).
Το ελληνικό χρηματιστήριο θα έχει μεν μικρότερα ποσοστά (ίσως δεν θα ξεπερνά το 5%) στην ομάδα αυτή όμως τα κεφάλαια στα οποία θα τις αντιστοιχούν θα είναι μεγαλύτερα εξαιτίας του μεγέθους των κεφαλαίων.
β) Η ποιότητα των επενδυτών θα είναι πολύ υψηλότερη στην περίπτωση που η ελληνική κεφαλαιαγορά θεωρηθεί ως Αναπτυγμένη. Μέχρι σήμερα, ως αναδυόμενη αγορά προσελκύουμε κυρίως hedge funds και μικρότερους “παίκτες” του παγκόσμιου χρηματιστηριακού συστήματος.
Τέλος, θα πρέπει να δούμε το ισοζύγιο των κεφαλαίων που θα εισέλθουν από τις αναπτυγμένες αγορές και τα κεφάλαια από τα funds που επενδύουν σε Emerging markets και θα φύγουν. Ας μην ξεχνάμε ότι η JP Morgan δημιούργησε το 2024 τον προβληματισμό εάν συμφέρει την ελληνική κεφαλαιαγορά να “είναι πρώτη στο χωριό ή τελευταία στην πόλη”.