Πρόκειται για μια νεότερη εξέλιξη που αλλάζει τις εκθέσεις βιωσιμότητας των εταιρειών καθώς αποτελεί ουσιαστικά τον προθάλαμο του μετασχηματισμού που θα επιφέρει συνολικά η υιοθέτηση μιας Στρατηγικής ESG από τις επιχειρήσεις τα επόμενα χρόνια.
Σε συνέντευξη του στο epixeiro.gr, o ίδιος περιγράφει την διαμορφωθείσα κατάσταση σήμερα σε επίπεδο υιοθέτησης και κατανόησης των κανόνων ESG, φέρνοντας στο επίκεντρο τις νέες ανάγκες που δημιουργούνται για τις ελληνικές ΜμΕ λόγω αυτού. Ειδικότερα:
Τι αλλάζει με την Οδηγία CSRD;
Η Οδηγία αυτή είναι ένα σημαντικό βήμα στον τομέα της βιωσιμότητας, προωθώντας τη συμμόρφωση των επιχειρήσεων με συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές και ενισχύοντας τη διαφάνεια. Ήδη από τον Ιανουάριο του 2024 είχε εισαχθεί και στο εθνικό μας δίκαιο επίσημα και είχε γίνει υποχρεωτική η υιοθέτηση των Ευρωπαϊκών Προτύπων Εκθέσεων Βιωσιμότητας για τις μεγάλες επιχειρήσεις. Η ενσωμάτωση αυτή, έφερε ριζικές τομές στους Απολογισμούς και την Υποβολή Εκθέσεων Βιωσιμότητας. Ο νόμος 5164/2024, ο οποίος ψηφίστηκε φέτος το Δεκέμβριο, πρακτικά επεκτείνει την υποχρέωση αυτή σε περισσότερες εταιρείες απ’ ότι ίσχυε πριν.
Συμπεριλαμβάνει και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες οφείλουν να έχουν συμμορφωθεί με αυτές τις απαιτήσεις μέχρι το 2026. Καθορίζει επίσης τα πρότυπα των Εκθέσεων Βιωσιμότητας, ενώ καθιστά υποχρεωτικό και τον έλεγχο τους από ανεξάρτητο νόμιμο ελεγκτή. Θα έλεγα ότι αποτελεί τον προθάλαμο του μετασχηματισμού που θα επιφέρει συνολικά η υιοθέτηση μιας Στρατηγικής ESG από τις επιχειρήσεις τα επόμενα χρόνια. Σταδιακά, οι υποχρεώσεις των επιχειρήσεων σε θέματα ESG θα είναι αυξανόμενες και θα προχωρήσουν πέρα από την πολιτική εκμηδενισμού των ρύπων και της κλιματικής ουδετερότητας, σε πλήρη αξιολόγηση του αποτυπώματος του οργανισμού από την κοινωνική ανταπόδοση μέχρι τους εργαζόμενους και την εφοδιαστική αλυσίδα.
Πού βρίσκεται η Ελλάδα ως χώρα σε σχέση με την ενσωμάτωση κριτηρίων ESG;
Εδώ παρατηρείται μία αντίφαση που δεν μπορεί να μην επισημανθεί. Από τη μια η Πολιτεία νομοθετεί και προετοιμάζεται για το μέλλον, έχοντας θεσπίσει μία Επιτροπή η οποία ολοκλήρωσε το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο. Από την άλλη, δεν ξέρω σε ποιο βαθμό η ελληνική αγορά-πέρα από τις εισηγμένες και τις μεγάλες επιχειρήσεις-έχει συνειδητοποιήσει ότι η υιοθέτηση του ESG δεν αφορά μεμονωμένες ενέργειες αλλά μετασχηματίζει το σύνολο της επιχείρησης. Συνεπώς, η σωστή ορολογία κατά τη γνώμη μου είναι «βιώσιμος μετασχηματισμός». Το ESG στην πλήρη εφαρμογή του θα αλλάξει την έννοια της επιχειρηματικότητας όπως την αντιλαμβανόμαστε και πλέον οι οργανισμοί θα είναι προσανατολισμένοι στο να παράγουν αξία όχι απλά για τους μετόχους αλλά για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Συνεπώς, τα πεδία εφαρμογής του ESG ως στρατηγικού πυλώνα είναι ανεξάντλητα: από το ΔΣ, τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες, τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, το Marketing την Επικοινωνία. Η δυνατότητα του οργανισμού να διασφαλίζει μία χρηματοδότηση ή ένα δάνειο θα είναι άμεσα συνυφασμένη με το βιώσιμο μετασχηματισμό του. Ενώ μέχρι τώρα οι επιχειρήσεις λειτουργούσαν με απώτερο σκοπό την παραγωγή κέρδους, πλέον εισερχόμαστε σε μία εποχή που μιλάμε για κοινωνικό αποτύπωμα και μη χρηματοοικονομικά μεγέθη. Αυτό που περιγράφεται δηλαδή ως μετάβαση από τον καπιταλισμό των μετόχων στον καπιταλισμό των ενδιαφερομένων μερών (from shareholder capitalism to stakeholder capitalism).
Με δεδομένο ότι έχουμε πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις τι προβλέπετε γι’ αυτές;
Θεωρώ ότι αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει η χώρα μας αναφορικά με το βιώσιμο μετασχηματισμό. Ας μην ξεχνάμε ότι η ελληνική οικονομία χαρακτηρίζεται από ένα μεγάλο αριθμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες αναφέρονται ως η «ραχοκοκαλιά» της. Δεν συναντάμε κάτι τέτοιο στην υπόλοιπη Ευρώπη. Κατά συνέπεια, η επιτυχής υιοθέτηση των κριτηρίων ESG από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα είναι κλειδί για την ίδια τη βιωσιμότητά τους. Εκτιμώ ότι δεν προχωράμε με τους ρυθμούς που αρμόζουν στο συγκεκριμένο εγχείρημα. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι πως πρόκειται επί τω πλείστον για οικογενειακές εταιρείες, οι οποίες δεν έχουν ενστερνιστεί όλες κάποιες βασικές αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης. Παίρνω ως παράδειγμα κάποιες μικρομεσαίες επιχειρήσεις στον τομέα της αγροδιατροφής.
Αυτές μπορεί σε μεγάλο βαθμό να είναι ενημερωμένες σε θέματα ενεργειακής εξοικονόμησης ή βιώσιμης γεωργίας. Σε ποιο βαθμό όμως είναι σε ετοιμότητα για την ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων τους πχ από την Ποικιλομορφία και τη Συμπερίληψη στην επιλογή του προσωπικού μέχρι την εφαρμογή ενός πλαισίου Εταιρικής Διακυβέρνησης, ακόμη κι αν η επιχείρηση είναι οικογενειακή με έντονη τη συμμετοχή του Ιδρυτή της; Οφείλω να ομολογήσω ότι αυτά τα ερωτήματα με απασχολούν πολύ συχνά και ως CPA Kudos Greece εργαζόμαστε ήδη προς αυτήν την κατεύθυνση.
Υπάρχουν σημεία προς βελτίωση σε θέματα βιωσιμότητας;
Όπως προανέφερα χρειαζόμαστε μία Στρατηγική που να διευκολύνει την επίτευξη του κοινού μας στόχου που είναι η επιτυχής μετάβαση στην εποχή του ESG. Για να εφαρμοστεί η Οδηγία της ΕΕ, θα πρέπει να προσαρμοστεί σε επίπεδο υλοποίησης στα δικά μας μέτρα. O νέος νόμος που επεκτείνει την υιοθέτηση κάποιων απαιτήσεων και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν ξέρω πώς μπορεί να προσαρμοστεί. Με δεδομένο ότι για να τηρήσουν τους κανόνες, πρέπει να αναδιαρθρωθούν οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά, μιλάμε για δύσκολο και κοστοβόρο εγχείρημα. Συνεπώς, χρειάζεται να πείσουμε και να εκπαιδεύσουμε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, και οι ίδιες πρέπει να εκπαιδεύσουν το προσωπικό τους για να είναι αρωγός αυτού του νέου οράματος.
Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Συμβουλευτικής και αναλαμβάνουν έργα ESG ή αναλαμβάνουν τον έλεγχο Εκθέσεων Βιωσιμότητας όπως η δική μας, είναι επιφορτισμένες με το καθήκον να πιέσουν για θέματα που σχετίζονται με τη διαφάνεια και τον αξιακό κώδικα αυτού του εγχειρήματος. Κοινώς, όλοι μας έχουμε κατά κάποιο τρόπο από τη θέση μας την υποχρέωση να γίνουμε πρεσβευτές της βιωσιμότητας. Τελικά, δεν αρκεί να έχουμε δομήσει άρτια μόνο το τεχνικό και εκτελεστικό κομμάτι του ESG.
Είναι σημαντικό να δουλέψουμε και με το οραματικό. Διότι μιλάμε για μια μεγάλη αλλαγή στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας, αλλά και στο οικονομικό μοντέλο εν γένει, η οποία πέρα από project plan χρειάζεται και όραμα!