Από τη μία η έκθεση Francisco Goya, Los Caprichos, η οποία περιέχει την πρώτη χαρακτική σειρά του Goya και μια από τις δύο που δημοσιοποιήθηκαν όταν ο καλλιτέχνης ήταν εν ζωή καθώς και η έκθεση Η Σαγήνη του Αλλόκοτου.
Εδώ, γίνεται αισθητή η μαγνητική έλξη που μας δημιουργούν τα έργα του Goya ανασυνθέτοντας στοιχεία της καρναβαλικής παράδοσης και της Commedia dell’ Arte και δημιουργώντας ένα καινοφανές σύμπαν γεμάτο με “ανησυχαστικά” τόσο οικείες όσο και ανοίκειες εικόνες.
Μια αίσθηση διάχυτη, ταυτόχρονα ενοχλητική και ανακουφιστική που οφείλεται στην αριστοτεχνική συναρμογή δημοφιλών, καθημερινών θεμάτων με παράταιρες, απειλητικές, αποκρουστικές ή και δυσερμήνευτες μορφές οι οποίες παραδόξως αντί να μας απωθούν, μας έλκουν …
Από την αισθητική απόλαυση έως την αναγνώριση κομματιών του εαυτού μας στην διαχρονική καλλιτεχνική δημιουργία και τον κόσμο, η επίσκεψη στην Εθνική Πινακοθήκη καθώς και τα παραρτήματα τα της μας προφέρει αυτή την περίοδο, μια εμπειρία πολύπλευρη.
Francisco Goya, Los Caprichos – Μόνιμη Συλλογή
Ογδόντα χαρακτικά, οξυγραφίες σε χαρτί και ακουατίντα, που χρονολογούνται από το 1797-98, θα παρουσιαστούν σε μια πολύ σημαντική έκθεση και θα συνοδεύονται από φωτογραφίες των προπαρασκευαστικών σχεδίων. Είναι η πρώτη χαρακτική σειρά του Goya και μια από τις δύο που δημοσιοποιήθηκαν όταν ο καλλιτέχνης ήταν εν ζωή. Η σειρά που έχει στην κατοχή της η Εθνική Πινακοθήκη είναι εκτυπωμένη το 1803 και αγοράστηκε το 1962 όταν ήταν διευθυντής ο Μ. Καλλιγάς.
Η σειρά των χαρακτικών που φέρει τον τίτλο Los Caprichos, που ο Francisco Goya δημοσιεύει στις αρχές του 1799, αποτελεί ένα έργο-ορόσημο στην καλλιτεχνική του εξέλιξη, καθώς για πρώτη φορά ο επίσημος ζωγράφος της Ισπανικής Αυλής αφήνεται να εκφράσει τον επαναστατικό χαρακτήρα μιας τέχνης ώριμης και απελευθερωμένης από τις δεσμεύσεις των δημόσιων παραγγελιών.
Εμφορούμενος από τα πνευματικά και φιλοσοφικά ερείσματα του Διαφωτισμού που πρέσβευε τα ιδανικά της λογικής, της προόδου και της ελευθερίας, ο Goya αντλεί τα θέματά του από την ίδια τη ζωή της εποχής του, εστιάζοντας στις πιο προκλητικές όψεις της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας που τον περιβάλλει, προκειμένου να ασκήσει μια ανελέητη κριτική στις σκοτεινές πλευρές της ισπανικής κοινωνίας του τέλους του 18ου αιώνα.
Διάρκεια: Ιανουάριος – Σεπτέμβριος 2025
Επιμέλεια : Κατερίνα Ταβαντζή
Η Σαγήνη του Αλλόκοτου – Ενδιάμεσος Χώρος
Ένα θεματικό αφιέρωμα στην ελληνική Τέχνη
Η επιδραστικότητα της ανατρεπτικής θέασης του κόσμου από τον Goya αποδεικνύεται εξαιρετικά ανθεκτική στο χρόνο. Κάνει εμφανή την παρουσία της στην απελευθερωτική έκρηξη των σουρεαλιστικών οραμάτων και της ποιητικής γλώσσας του μοντερνισμού, ενώ συνεχίζει μέχρι σήμερα να μας προσφέρει μια πολύτιμη δεξαμενή πρωτότυπων εικαστικών ερμηνειών για τη σχέση μας με τον κόσμο και τα όντα που τον συναποτελούν. Τα χαρακτικά του διακρίνονται για την αληθοφάνεια του τερατώδους, την πειστικότητα του παράλογου και την έλξη του αποτρόπαιου. Αξιοποιώντας τη θεατρικότητα της καρναβαλικής παράδοσης και της Commedia dell’ Arte, ο Goya συνθέτει ένα καινοφανές σύμπαν στο οποίο κυριαρχεί η αμφισημία και η υβριδικότητα, η διαρκής αιώρηση ανάμεσα στο οικείο και το ανοίκειο, αίσθηση που οφείλεται στην αριστοτεχνική συναρμογή δημοφιλών, καθημερινών θεμάτων με παράταιρες, απειλητικές, αποκρουστικές ή και δυσερμήνευτες μορφές οι οποίες παραδόξως μας έλκουν αντί να μας απωθούν, ίσως διότι σ’ αυτές αναγνωρίζουμε διαισθητικά κάτι βαθιά δικό μας.
Με κινητήριο μοχλό τις σειρές των χαρακτικών έργων του Goya στην Εθνική Πινακοθήκη και συνεπείς στην πρόθεση να ανανεώσουμε τα εργαλεία ανάγνωσης των ιστορικών συλλογών με το πρόγραμμα δράσεων του Ενδιάμεσου Χώρου, παρουσιάζουμε παράλληλα με την έκθεση των 80 χαρακτικών της σειράς Los Caprichos, ένα θεματικό αφιέρωμα στην ελληνική τέχνη με τίτλο Η Σαγήνη του Αλλόκοτου. Στην ομαδική έκθεση περιλαμβάνονται έργα δέκα καλλιτεχνών που από διαφορετικές αφετηρίες εναγκαλίζονται και εικονίζουν το αλλόκοτο, το υβριδικό, και το γκροτέσκο.
Καλλιτέχνες: Άγγελος Αντωνόπουλος, Γιάννης Γαΐτης, Σίλεια Δασκοπούλου, Μαριάννα Ιγνατάκη, Διονύσης Καβαλλιεράτος, Χριστόφορος Κατσαδιώτης, Τάσος Μαντζαβίνος, Μαλβίνα Παναγιωτίδη, Άγγελος Παπαδημητρίου, Φίλιππος Τσιτσόπουλος
Εγκαίνια: Τετάρτη 22 Ιανουαρίου
Διάρκεια: Ιανουάριος – Σεπτέμβριος 2025
Επιμέλεια: Συραγώ Τσιάρα
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Ολοκληρώνεται στις 2 Φεβρουαρίου 2025 η επίκαιρη έκθεση ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Πρόκειται για την πρώτη μεγάλη, διεθνή έκθεση που πραγματεύεται τη σχέση της τέχνης με τη δημοκρατία κατά τη διάρκεια μιας από τις πιο καθοριστικές περιόδους για την ιστορία της Νότιας Ευρώπης, καθώς τρεις χώρες, η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία μετέβησαν από ένα απολυταρχικό καθεστώς στο δημοκρατικό πολίτευμα. Η έκθεση ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ αποτελεί ένα συνολικό εγχείρημα στο οποίο συμμετέχουν πάνω από 55 καλλιτέχνες και ομάδες καλλιτεχνών. Περιλαμβάνει 140 εικαστικά έργα, από την Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία, αλλά και αφίσες, βιντεοπροβολές, performances. Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν τον Ιανουάριο δύο performances.
Επόμενες ξεναγήσεις από την διευθύντρια της ΕΠΜΑΣ: Κυριακές, 12 & 19 Ιανουαρίου, Ώρα: 12.30
Επιμέλεια: Συραγώ Τσιάρα, διευθύντρια ΕΠΜΑΣ
Διάρκεια: 11 Ιουλίου 2024 – 2 Φεβρουαρίου 2025
Θεατρικές Perfomances
Η Οβάλ Κυρία
Παράλληλο Πρόγραμμα της έκθεσης ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Σύλληψη – Διασκευή – Σκηνοθεσία: Παυλίνα Μάρβιν
Μήπως είμαστε όλοι άλογα; Πώς και πόσο γιορτάζουμε με το σώμα και τη φωνή μας την άνοιξη της χειραφέτησης και της βαθιάς επιθυμίας; Η περιπατητική παράσταση Η Οβάλ Κυρία που θα πραγματοποιηθεί στις 31 Ιανουαρίου, 1 & 2 Φεβρουαρίου στην Εθνική Πινακοθήκη, στο χώρο της έκθεσης ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, βασίζεται στο ομώνυμο διήγημα της βρετανο-μεξικανής σουρεαλίστριας ζωγράφου και συγγραφέως Leonora Carrington, που πρωτοεκδόθηκε το 1939 και κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 1982 από τις Εκδόσεις Ύψιλον, σε μετάφραση του ποιητή Γιάννη Βαρβέρη.
Πρόκειται για την ιστορία μιας νεαρής γυναίκας, της Λουκρητίας, η οποία επιθυμεί να υπάρχει ως άλογο και ακριβώς αυτή η θαυμαστή αλογίσια φύση της καταστέλλεται βίαια από την πατρική εξουσία. Η δραματουργία του έργου βασίζεται στην απόπειρα συνομιλίας του με τα σπουδαία έργα αντίστασης και διαμαρτυρίας από Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία – κατά τη μετάβασή τους από ένα απολυταρχικό καθεστώς στο δημοκρατικό πολίτευμα – όπως αυτά φιλοξενούνται στην έκθεση ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ.
Η παράσταση επιχειρεί να διερευνήσει, με τη βοήθεια εργαλείων από το πεδίο του σωματικού θεάτρου και της συνάντησης της μουσικής με το θέατρο της επινόησης, σε ποιο βαθμό η διεκδικητική θηλυκότητα μπορεί να συμβάλλει στην ανάκτηση της χαμένης φωνής και στη διαμόρφωση χειραφετητικών πρακτικών που επιδιώκουν την ορατότητα και τον εκδημοκρατισμό. Με δύο ηθοποιούς και τέσσερις μουσικούς επί σκηνής, στη δική μας εκδοχή της ιστορίας, μια θαρραλέα, άγνωστη επισκέπτρια περνά το κατώφλι της απρόσιτης οικίας και με μοναδικό όχημα την ανοικτότητά της στον παράδοξο και καταπληγωμένο κόσμο της Λουκρητίας, κερδίζει την εμπιστοσύνη της και γίνεται μάρτυρας των πρωτοφανών γεγονότων που μας μεταφέρονται μέσα από τη δική της έκθαμβη ματιά.
Το σπίτι της ηρωίδας δεν είναι άλλο από τη ματαιωμένη δημοκρατία του σήμερα, έναν κόσμο που υπόσχεται πράγματα διαφορετικά από εκείνα που εκπληρώνει. Θα κατορθώσει η Οβάλ Κυρία να τρέψει τη ματαίωση της διέγερσης σε εξέγερση;
Χώρος: Έκθεση Δημοκρατία
Ημερομηνία: 31 Ιανουαρίου, 1 & 2 Φεβρουαρίου, Ώρα: 20:00
Reading in/Reading out
Παράλληλο Πρόγραμμα της έκθεσης ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Η Βιργινία Μαστρογιαννάκη διαβάζει το Σύνταγμα της Ελλάδας
Η εικαστικός Βιργινία Μαστρογιαννάκη θα αναγνώσει δημόσια το Σύνταγμα της Ελλάδας σε μια επιτελεστική δράση με τίτλο Reading in/Reading out.
Η δράση παρουσιάζεται στο πλαίσιο του παράλληλου προγράμματος της έκθεσης ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ με την επιμέλεια και την καλλιτεχνική διεύθυνση της Συραγώς Τσιάρα.
Η έκθεση πραγματεύεται τη σχέση των εικαστικών τεχνών με τις διαδικασίες εκδημοκρατισμού των χωρών του ευρωπαϊκού νότου μισό αιώνα πριν, ενώ το δημόσιο πρόγραμμα στοχεύει να φέρει σε επαφή σύγχρονους δημιουργούς με ιστορικά έργα τέχνης και να ενεργοποιήσει το κριτικό βλέμμα.
Η Βιργινία Μαστρογιαννάκη επιδίδεται σε μία κοπιώδη και αναστοχαστική περφόρμανς διάρκειας 4.5 ωρών. Η προσπάθεια, η επιμονή και η αντοχή του σώματος της καλλιτέχνιδας που κατά κάποιον τρόπο μετατρέπεται σε μουσικό όργανο για να πετύχει το δύσκολο στόχο της ανάγνωσης του θεμελιώδους αυτού κειμένου στο σύνολό του, παραπέμπουν στην απαραίτητη ψυχική, πνευματική και σωματική δέσμευση που απαιτεί η επίτευξη υψηλών στόχων, όπως είναι η κατάκτηση, η εμπέδωση και η εμβάθυνση της Δημοκρατίας.
Το έργο Reading in/Reading out παρουσιάστηκε αρχικά στις 30 Μαρτίου 2019 στην Αίθουσα Συνεδριάσεων της Παλαιάς Βουλής στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο με την επιμέλεια της Αρετής Λεοπούλου, ως μία παραγωγή του MOMus – Πειραματικού Κέντρου Τεχνών Θεσσαλονίκης.
Η περφόρμανς οργανώνεται εκ νέου και παρουσιάζεται στις 18 Ιανουαρίου 2025 στο αμφιθέατρο της ΕΠΜΑΣ
Επιμέλεια: Σοφία Ελίζα Μπουράτση
Χώρος: Αμφιθέατρο “Ίδρυμα Ωνάση”
Ημερομηνία: Σάββατο 18 Ιανουαρίου 2025, Ώρα: 13.00
Είσοδος ελεύθερη
Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης/ΙΣΕΤ «Η Δημοκρατία στον δρόμο. Έκθεση αφίσας 1967-1981»
Παρατείνεται μέχρι και τις 31 Ιανουαρίου 2025 η έκθεση Η Δημοκρατία στον δρόμο. Έκθεση αφίσας 1976-1981 που πραγματοποιείται στον εκθεσιακό χώρο του Ινστιτούτου Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης/ΙΣΕΤ, παράρτημα της ΕΠΜΑΣ, στο πλαίσιο του παράλληλου προγράμματος της θεματικής έκθεσης ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ).
Πενήντα χρόνια από την πτώση της δικτατορίας της 21ης Απριλίου και την εγκαθίδρυση της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας, η ανάδειξη των αφισών ως ένα καλλιτεχνικό και συγχρόνως πολιτικό δημιούργημα αποκτά ξεχωριστή επικαιρότητα. Από τη χούντα έως και τα πρώτα χρόνια της εμπέδωσης της Δημοκρατίας, η αφίσα αποτύπωσε ιδεολογίες, πολιτικούς και κοινωνικούς χώρους, πολιτιστικά γεγονότα, πρωτοβουλίες και κινήματα, υπηρέτησε τη δημοκρατική έκφραση της ελληνικής κοινωνίας.
Οι επιλεγμένες αφίσες από τα ΑΣΚΙ, το ΙΣΕΤ και άλλους φορείς και συλλογές, αφηγούνται ιστορίες από μια συναρπαστική περίοδο.
Είσοδος δωρεάν με τηλεφωνική κράτηση θέσης στο 210-3616165 (ΙΣΕΤ) & 210-3223062 (ΑΣΚΙ)
Διάρκεια έκθεσης: 29 Οκτωβρίου 2024 – 31 Ιανουαρίου 2025
Φιλοξενία έργων από τη Μόνιμη Συλλογή σε εκθέσεις εκτός Ελλάδας
Liberte! Amy Scheffer & French Romanticism
Το έργο του Delacroix Επεισόδιο του Ελληνικού Αγώνα κατέχει κεντρική θέση στην πρώτη αναδρομική Έκθεση για τον Γαλλικό Ρομαντισμό που διοργανώνεται από τα τέλη Οκτωβρίου στο Dordrechts Museum με τίτλο Liberte! Amy Scheffer & French Romanticism (Ελευθερία! Amy Scheffer & Γαλλικός Ρομαντισμός).
Η έκθεση μας ταξιδεύει στο Παρίσι του 19ου αι., μια εποχή πολιτικών αναταραχών και πολιτιστικής άνθησης κατά την οποία Γάλλοι καλλιτέχνες όπως ο Eugène Delacroix και ο Théodore Gericault χρησιμοποιούσαν τα πινέλα τους ως όπλα ή βρίσκονταν οι ίδιοι στα οδοφράγματα. Το ίδιο συνέβαινε και στον Amy Scheffer, έναν από τους πιο διάσημους ζωγράφους στο Παρίσι, ο οποίος γεννήθηκε στο Ντόρντρεχτ. Μαζί με ζωγράφους όπως ο Delacroix, ο Ingres και ο Gericault, ξεκίνησε μια επανάσταση στη ζωγραφική.
Θέματα που είναι ξανά επίκαιρα σήμερα, όπως η δύναμη του πολίτη και η ισχύς του ακτιβισμού, εκφράστηκαν μέσα από τεράστιους πίνακες την περίοδο του Γαλλικού Ρομαντισμού. Για πρώτη φορά στην Ολλανδία συγκεντρώνονται τόσα πολλά έργα του Γαλλικού Ρομαντισμού τα οποία αφηγούνται τα γεγονότα της συναρπαστικής αυτής περιόδου στη γαλλική ιστορία.
Εκπαιδευτικά Προγράμματα για οικογένειες
Συνεχίζονται για το μήνα Ιανουάριο τα ακόλουθα εκπαιδευτικά προγράμματα:
Δημοκρατία, μίλα μου για εσένα, Ο Καρυοθραύστης στην Εθνική Πινακοθήκη
Δημοκρατία, μίλα μου για εσένα
Ημερομηνίες: Kυριακές, 19 και 26 Ιανουαρίου, 11:00
Χώρος: Κεντρικό Κτήριο ΕΠΜΑΣ – Περιοδική Συλλογή
Σχεδίαση: Φρύνη Καρζή, μουσειοπαιδαγωγός ΕΠΜΑΣ
Κρατήσεις: ekarzi@nationalgallery.gr
Ηλικίες: 7- 12 ετών, απαραίτητη η συνοδεία παιδιών
Ο Καρυοθραύστης στην Εθνική Πινακοθήκη, Ημερομηνία: Σάββατο 11 Ιανουαρίου, Ώρα: 12:00 Χώρος: Κεντρικό Κτήριο – Μόνιμη Συλλογή Σχεδίαση & Διεξαγωγή: Χριστίνα Μπότσου μουσειοπαιδαγωγός ΕΠΜΑΣ Κρατήσεις: edu.episkepseis@nationalgallery.gr Ηλικίες: 4-8 ετών, απαραίτητη η συνοδεία παιδιών
Ξεναγήσεις για το κοινό
Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για Οικογένειες
Νέα Χρονιά, Νέα Ξεκινήματα στην Εθνική Γλυπτοθήκη
Tο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για οικογένειες περιλαμβάνει αφήγηση ιστοριών και ολοκληρώνεται με εργαστήρι δημιουργικής έκφρασης.
Σάββατο, 25 Ιανουαρίου, ώρα 12:00 | Ηλικίες: 6-12 ετών (απαραίτητη η συνοδεία παιδιών)
Σχεδίαση & Διεξαγωγή: Φρύνη Καρζή, μουσειοπαιδαγωγός ΕΠΜΑΣ
Κρατήσεις: edu.episkepseis@nationalgallery.gr , ekarzi@nationalgallery.gr
Παράρτημα ΕΠΜΑΣ – Ναύπλιο
Εκπαιδευτικά προγράμματα
Το Παράρτημα Ναυπλίου υποδέχεται τους επισκέπτες και τον Ιανουάριο με ένα πλούσιο πρόγραμμα εκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά σχολικής ηλικίας, με αφορμή τις περιοδικές εκθέσεις «Οι Αγωνιστές του ‘21» του Γιάννη Ψυχοπαίδη, «Ο Αγώνας των Ελλήνων για την Ανεξαρτησία-1821» και «Μύθοι και Σύμβολα στη Νεοελληνική Τέχνη».
Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα εδώ