Του Νίκου Σακελλαρίου, συνεργάτη του Taxheaven
Οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές του ΔΝΤ παραμένουν θετικές, με το ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους να διατηρεί ισχυρούς ρυθμούς ανόδου. Τα δημοσιονομικά μεγέθη βελτιώθηκαν περαιτέρω με τη σχέση ΑΕΠ/χρέος να συνεχίζει πτωτικά μέσα από μία συνεχόμενη δημοσιονομική προσαρμογή συνοδευόμενη από ισχυρή ανάπτυξη και μειούμενη φοροδιαφυγή, συνεχίζοντας τη μεταρρυθμιστική πολιτική με τη διαμόρφωση μίας ισχυρής πολιτικής για να αντιμετωπιστούν τα εναπομείναντα προβλήματα της κρίσης και δομικές προκλήσεις που πηγάζουν από το χαμηλό επίπεδο επενδύσεων, ένα αποθαρρυντικό δημογραφικό και μία χαμηλή παραγωγικότητα.
Το κατάλληλο μείγμα πολιτικής στοχεύει στο να συνεχιστεί η δημοσιονομική προσαρμογή σε συνδυασμό με μία φιλική προς την ανάπτυξη πολιτική, απαιτεί την εφαρμογή φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων που εστιάζουν στην ανάπτυξη της ζήτησης και την ισχυροποίηση της ανθεκτικότητας του δημοσιονομικού πλαισίου κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται βιώσιμη ανάπτυξη σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα και ταυτόχρονα να διασφαλίζεται χρηματοοικονομική σταθερότητα.
Ισχυρή ανάπτυξη με μείωση του χρέους
Η οικονομία διατήρησε την ισχυρή αναπτυξιακή της τάση το 2024, συνοδευόμενη από αυξημένη εγχώρια ζήτηση. Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2,3% στο 9μηνο 2024 προήλθε από την ισχυρή αξιοποίηση των επενδυτικών προγραμμάτων της ΕΕ και την ταυτόχρονη ισχυρή αύξηση της εγχώριας κατανάλωσης που προήλθε από την αύξηση του πραγματικού εισοδήματος. Η ανεργία υποχώρησε στο 9,5% στο γ’ τρίμηνο 2024, που αποτελεί ιστορικό χαμηλό από το 2009 ενώ καταγράφηκε έλλειμμα στην απασχόληση αντανακλώντας την έλλειψη εργατικού δυναμικού σε συγκεκριμένους κλάδους, όπως τις κατασκευές, τις τουριστικές υπηρεσίες και κλάδους υψηλών εργασιακών απαιτήσεων.
Το εργατικό δυναμικό αυξήθηκε αλλά παραμένει ανάμεσα στα μικρότερα (ως προς τον πληθυσμό) στην Ε.Ε ειδικά στις γυναίκες. Ο αποπληθωρισμός συνεχίζεται με τον δομικό πληθωρισμό στο 2,9% στο 9μηνο και 3,4% στο τέλος του 2024 λόγω των συνεχόμενων μισθολογικών αυξήσεων. Οι μεγάλες εισαγωγές που προέρχονται από την αύξηση των επενδύσεων οδήγησαν στη διεύρυνση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών στο 6,9% του ΑΕΠ (2024).
Η συνεχόμενη δημοσιονομική ενοποίηση και η βιώσιμη ανάπτυξη που απαίτησε δομικές μεταρρυθμίσεις που ισχυροποίησαν τις δημόσιες δαπάνες, τις προοπτικές ανάπτυξης και την ενεργειακή επάρκεια (ασφάλεια).
Μέχρι το τέλος 2024, η σχέση Χρέους / ΑΕΠ υπολογίζεται ότι μειώθηκε κατά 50 μονάδες βάσης σε σχέση με το 2020 υποστηριζόμενη από την ισχυρή ανάπτυξη αλλά και υψηλό πληθωρισμό
Το φόρο μισθωτών υπηρεσιών να μειώνεται κατά 4,5% από το 2019, τα φορολογικά έσοδα παρέμειναν αυξανόμενα λόγω της μείωσης της φοροδιαφυγής. Η εγκατάλειψη των ποινών (μειωμένων συντάξεων) για τους συνταξιούχους που επανέρχονταν στη εργασία βοήθησε να αυξηθεί ο αριθμός των εργαζόμενων συνταξιούχων το 2024.
Ανάπτυξη και ανθεκτικότητα στο τραπεζικό σύστημα
Το τραπεζικό σύστημα έδειξε ακόμη μεγαλύτερη ανθεκτικότητα, βελτιώνοντας την ποιότητα του ενεργητικού και την κεφαλαιακή του επάρκεια. Η ποιότητα κεφαλαίων στις συστημικές τράπεζες βελτιώθηκε περαιτέρω με το δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων να υποχωρεί στο 3% στο 9μηνο 2024 ακολουθώντας το κυβερνητικό πρόγραμμα τιτλοποιήσεων (προφανώς εννοεί τον ΗΡΑΚΛΗ).
Η έκθεση επισημαίνει ότι χρειάζεται να βελτιωθεί περαιτέρω η αποθεματοποίηση (buffers) των τραπεζών και η ποιότητα κεφαλαίων να βελτιωθεί καθώς η αναβαλλομενη φορολογία (DTC) απαιτεί τη διακράτηση εφεδρικών κεφαλαίων. Η αποπληρωμένη των TLTRO’s και η ανταπόκριση με τις ελάχιστες απαιτήσεις των απαιτήσεων MREL, έχει ελαχιστοποιήσει τη ρευστότητα και τις ανάγκες χρηματοδότησης των τραπεζών ενώ τα αποθεματικά κεφάλαια (buffers) είναι πάνω από τις απαιτήσεις του μέσου όρου της Ε.Ε.
Οι προτάσεις
Οι συστάσεις της ομάδας του Ταμείου για την Ελλάδα είναι:
– Η περαιτέρω διεύρυνση της φορολογικής βάσης και η αύξηση της φορολογικής προοδευτικότητας με την κατάργηση των αναποτελεσματικών φορολογικών δαπανών, από απαλλαγές από τον ΦΠΑ σε ορισμένα αγαθά και υπηρεσίες. Τονίζει ότι θα πρέπει επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο αύξησης της τιμολόγησης του άνθρακα, ιδίως στους τομείς των μεταφορών και της βιομηχανίας, οι οποίες μπορούν να δημιουργήσουν έσοδα για βελτιωμένη κοινωνική προστασία και να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της ενεργειακής ασφάλειας, ενισχύοντας τα κίνητρα της αγοράς.
– Η χρήση των εσόδων που προέρχονται από την υπεραπόδοση της οικονομίας για τη μείωση του χρέους και την αύξηση των δαπανών για παιδεία και υγεία παράλληλα με την ενίσχυση ενός δικτύου κοινωνικής προστασίας
– Η αύξηση συμμετοχής στην αγορά εργασίας ειδικά για νέου και γυναίκες που παραμένουν οι χαμηλότερες εκτός της ΕΕ
– Η πλήρης εφαρμογή του νόμου για τη διευθέτηση οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας και ολοκλήρωση και εφαρμογή της μεταρρύθμισης για την επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης
– Η επιτάχυνση της συνεχούς προόδου στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση θα συμβάλει στην επίτευξη ενεργειακής ασφάλειας και θα ενισχύσει περαιτέρω την αύξηση της παραγωγικότητας. Η βελτίωση της συνδεσιμότητας ηλεκτρικής ενέργειας με μακρινά νησιά και η ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης στις βιομηχανίες και τις μεταφορές είναι απαραίτητες για την επίτευξη των επικαιροποιημένων κλιματικών στόχων.. Πιο ουσιαστικά, η ολοκλήρωση της Ενεργειακής Ένωσης σε επίπεδο ΕΕ, με μια πλήρως ολοκληρωμένη και διασυνδεδεμένη ενεργειακή αγορά, θα παραμείνει ζωτικής σημασίας
– Η παρακολούθηση των πιστωτικών κινδύνων από τις τράπεζες θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω, ενισχύοντας παράλληλα την κεφαλαιακή επάρκεια και την ποιότητά της. Με την επιτάχυνση της πιστωτικής επέκτασης, οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να συνεχίσουν να εξετάζουν το βαθμό στον οποίο οι τράπεζες εφαρμόζουν επαρκείς και μακροπρόθεσμες πολιτικές προβλέψεων, υποστηριζόμενες από επαρκείς αποτιμήσεις εξασφαλίσεων. Η πρόσφατα ανακοινωθείσα πρωτοβουλία των τραπεζών για την επιτάχυνση της απόσβεσης των DTC θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα των τραπεζών και θα μειώσει τη σχέση τράπεζας-κρατικού τομέα.