Ενώ αρκετοί νιώθουν ότι αποτελεί μια νέα μέθοδο εργασίας, πρέπει να αναφέρουμε ότι η συγκεκριμένη μέθοδος μετράει πάνω από 50 έτη παρουσίας στον κόσμο των επιχειρήσεων, όταν εφαρμόστηκε πειραματικά από τον J. Niles της NASA το 1973 για να διαπιστώσει τα συστήματα τηλεπικοινωνιών της επιχείρησης.
Τηλεργασία & COVID-19
Η εμφάνιση της COVID-19 παρουσίασε την επιτακτική ανάγκη υιοθέτησης της τηλεργασίας από πολλές επιχειρήσεις παγκοσμίως ώστε οι τελευταίες να παραμείνουν βιώσιμες. Πλέον υπολογίζεται ότι πάνω από το 50% των επιχειρήσεων εφάρμοσαν την μέθοδο της εξ αποστάσεως εργασίας τα τελευταία 5 έτη, με αρκετές από αυτές να την χρησιμοποιούν έως και σήμερα.
Αποτελεί μια από τις πιο διαδεδομένες μορφές ευέλικτης εργασίας γεγονός που θέτει το ερώτημα αν είναι ικανή να επηρεάσει την ικανοποίηση των εργαζομένων.
Θετική επίδραση της τηλεργασία στην εργασιακή ικανοποίηση
Στο παραπάνω ερώτημα τα αποτέλεσμα των ερευνών κατά την περίοδο την πανδημίας έδειξαν ότι υπάρχει γενικά θετική συσχέτιση με την εργασιακή ικανοποίηση καθώς η τηλεργασία μπορούσε να προσφέρει στους εργαζομένους:
• Ευελιξία προγράμματος: Γεγονός που μπορούσε να επηρεάσει θετικά την διαχείριση χρόνου καθώς ο εργαζόμενος σε αρκετές περιπτώσεις μπορούσε να δημιουργήσει το δικό του πρόγραμμα.
• Μείωση κόστους: Τα έξοδα καθημερινών μετακινήσεων περιορίστηκαν ή σχεδόν εξαλείφθηκαν, όπως επίσης και έξοδα καθημερινότητας όπως ρουχισμός, γεύματα εκτός σπιτιού κ.α. Εκτός των μειωμένων εξόδων οι εργαζόμενοι κέρδιζαν και σε χρόνο επενδύοντας τον π.χ. στην οικογένεια τους.
• Ισορροπία επαγγελματικής & οικογενειακής ζωής: Μέσω της εξοικονόμησης χρόνου καθώς και της δημιουργία ενός «ελεύθερου» προγράμματος ο εργαζόμενος μπορούσε να επιτύχει την αρμονία μεταξύ οικογένειας και εργασίας.
• Συμπερίληψη: Άτομα που δυσκολεύονται να μετακινηθούν μπορούν να εργαστούν από τον χώρο τους παρέχοντας τις υπηρεσίες τους.
• Ευκαιρίες εργασίας: Οι εργαζόμενοι μπορούν να εργαστούν για μια επιχείρηση που δραστηριοποιείται εκτός της χώρας διαμονής τους, αυξάνοντας κατά μια έννοια και τις ευκαιρίες εργασίας.
• Αποδοτικότητα: Για αρκετούς εργαζομένους η τηλεργασία προσφέροντας τα παραπάνω, μπορούν να αυξήσουν τα κίνητρα και κατά συνέπεια να αυξήσουν την απόδοση τους.
Προκλήσεις της τηλεργασίας
Κάθε νόμισμα έχει δύο πλευρές. Έτσι δεν είναι σωστό να αναφέρουμε μόνο τα οφέλη αλλά πρέπει και να τονίσουμε τις οι πιθανές –αρνητικές- επιπτώσεις της τηλεργασίας. Είναι σαφές ότι ενώ μπορούσε να αυξήσει την ικανοποίηση από την εξεργασία, υπάρχουν ορισμένα σημεία που καλούνται να αξιολογηθούν από τους HR manager. Ορισμένα από αυτά είναι:
• Αύξηση όγκου εργασίας: Η τηλεργασία σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο όγκο εργασίας, υπερωρίες κ.α. Ενώ αρχικά φαίνεται ότι δεν είναι κάτι τόσο σοβαρό, δυνητικά μπορεί να οδηγήσει σε επαγγελματική εξουθένωση (Occupational Burnout) η οποία φυσικά και θα έχει άσχημα αποτελέσματα τόσο στον εργαζόμενο όσο και στην επιχείρηση.
• Έλλειψη ισορροπίας επαγγελματικής & οικογενειακής ζωής: Ενώ μπορεί να συμβάλει η τηλεργασία στην εργασιακή ικανοποίηση (παρέχοντας ισορροπία), υπάρχει μια λεπτή γραμμή που χρειάζεται προσοχή ειδικά αν ο εργαζόμενος υπερεργάζεται.
• Κοινωνική απομόνωση: Η μη συναναστροφή με τους συναδέλφους, πελάτες, προμηθευτές κ.α. δημιουργεί αίσθημα κοινωνικής απομόνωσης και μειωμένης κοινωνικής αλληλεπίδρασης και μπορεί να οδηγήσει σε επιπτώσεις στην ψυχική υγεία του εργαζομένου.
• Μειωμένο water cooler effect: Στον τομέα των επιχειρήσεων ο όρος water cooler effect αναφέρεται στην συζήτηση και επικοινωνία των συνεργατών ενός τμήματος ή μιας επιχείρησης στο γραφείο ενός εργαζομένου ή σε κάποιο κοινόχρηστο σημείο (π.χ. κουζίνα). Ενώ μια πρώτη εκτίμηση θα ήταν ότι έτσι οι περισσότεροι χάνουν χρόνο, πολλές φορές όχι μόνο δεν πρόκειται για σπατάλη χρόνου αλλά αντίθετα οι συζητήσεις αυτές μπορούν να οδηγήσουν σε νέες ιδέες ή λύσεις προβλημάτων.
• Έλεγχος από προϊσταμένους: Ο έλεγχος του εργαζόμενου ενώ είναι ζωτικής σημασίας για την επιχείρηση, χρειάζεται να γίνεται με σωστή μέθοδο ώστε ο εργαζόμενος να μην νιώθει ότι παραβιάζεται ένα μέρος της ιδιωτικότητας του.
• Ευκαιρίες ανέλιξης: Το αίσθημα παρουσίας ευκαιριών ανέλιξης του εργαζομένου αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα επηρεασμού της εργασιακής ικανοποίησης. Σε περιπτώσεις που οι ευκαιρίες ανέλιξης περιορίζονται λόγω της τηλεργασίας είναι βέβαιο ότι τα ποσοστά της εργασιακής ικανοποίησης θα επηρεαστούν αρνητικά.
Συνοψίζοντας παρατηρούμε ότι η τηλεργασία μπορεί να συμβάλει θετικά στην εργασιακή ικανοποίηση ενός εργαζόμενου και να μεταφραστεί σε μεγαλύτερη αποδοτικότητα και άρα όφελος της επιχείρησης. Εμπλέκεται σε σημαντικό βαθμό σε συνιστώσες που μπορούν να επηρεάσουν τα ποσοστά ικανοποίησης. Όμως πλέον φαίνεται ότι η εφαρμογή της τηλεργασίας θα πρέπει να γίνεται με συγκεκριμένη μεθοδικότητα και προσοχή, διακριτικότητα, όρια και λαμβάνοντας υπόψιν πιθανά ζητήματα που αφορούν κάθε εργαζόμενο και μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Ιδανικά θα μπορούσε να εφαρμοστεί η τηλεργασία λαμβάνοντας υπόψιν τα όρια μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ή προσωπικής ζωής, το ωράριο απασχόλησης, τις σωστές υποδομές της επιχείρησης, την συνεχή υποστήριξη των εργαζομένων και την δημιουργία εταιρικής κουλτούρας που επικεντρώνεται στις ευέλικτες μορφές εργασίας.