Λίγο πιο ψηλά από το ύψος των χαρταετών που ταλαντεύονται χρωματίζοντας την ημέρα πάνω από λόφους, καλαθάκια του πικ νικ και κούλουμα. Διανύοντας αποστάσεις πάνω από αυτή την ιδιαίτερη εικόνα, αυτής της μέρας του χρόνου, αντικρίζουμε όμως κάτι λιγάκι διαφορετικό. Μια εξίσου όμορφη παραλλαγή του εθίμου και έτσι αποφασίζουμε να προσγειωθούμε στο ορεινό χωριό Πεντάλοφος στην Κοζάνη για μια πιο κοντινή ματιά. Μια διερεύνηση του εθίμου που σε αυτό το μέρος αλλάζει ανάλαφρα μορφή.
Η παραλλαγή εδώ έχει ως εξής: Τη θέση των χαρταετών παίρνουν μικρά αερόστατα που έχουν δημιουργήσει οι ντόπιοι καθώς και και οι μάστορες του χωριού με δεξιοτεχνία και με τρόπο χειροποίητο. Τα συγκεκριμένα μικρά αερόστατα είναι χάρτινες πολύχρωμες κυλινδρικές κατασκευές έως 1,70 ύψος, ανοιχτές στη μία πλευρά, όπου και βρίσκεται δεμένο ένα κομμάτι πανί βρεγμένο με εύφλεκτο υλικό.
Μικροί και μεγάλοι μύστες ακόμα και επισκέπτες της περιοχής “μαζώνονται” την Καθαρά Δευτέρα για να ζωγραφίσουν πάνω στα αερόστατα. Τα θέματα ποικίλουν, από αυθόρμητες παιδικές ζωγραφιές μέχρι γνωστές προσωπικότητες και γεγονότα που απασχόλησαν την επικαιρότητα την χρονιά που προηγήθηκε σκιαγραφώντας τα με τρόπο χιουμοριστικό, θυμίζοντας έτσι και το μοτίβο του διάσημου καρναβαλιού της Κοζάνης.
Καθώς οι Πενταλοφίτες βγαίνουν έξω, βάζουν φωτιά στα πανιά των αερόστατων και εκείνα απελευθερώνονται σταδιακά, αρχίζουν να παίρνουν ύψος και να πετούν στον αέρα υπό τους δυνατούς ήχους των χάλκινων. Έτσι δεκάδες πολύχρωμα αερόστατα σε διάφορα μεγέθη και ζωγραφισμένα με διάφορα θέματα δημιουργούν ένα πρωτόγνωρο, πανέμορφο σκηνικό για τους ντόπιους και τους επισκέπτες της περιοχής μέσα σε μια ατμόσφαιρα μυσταγωγική.
Καθώς τα αερόστατα χάνονται στον ουρανό…
Αν και παραμένει άγνωστο το αν η παραλλαγή του εθίμου βασίζεται με το γνωστότερο έθιμο του Καρναβαλιού της Κοζάνης, τους φανούς ή αλλώς τις φωτιές που οι κάτοικοι ανάβουν στις γειτονιές της πόλης στήνοντας ένα άκρως μεθυστικό, διονυσιακό γλέντι με τραγούδι και ασταμάτητο χορό, τα κοινά στοιχεία είναι πολλά. Όπως και τα πηγαία βήματα του χορού που μυούν κάθε παρευρισκόμενο στην ιδιαίτερη ατμόσφαιρα της κοζανίτικης αποκριάς.
Λέγεται ότι καθώς διαχρονικά οι δεκάδες Πενταλοφίτες μάστορες της πέτρας ταξίδευαν στη Θεσσαλία, την Ήπειρο, την Πελοπόννησο, την Κρήτη και τα Δωδεκάνησα, αλλά έως και τα παράλια της Mεσογείου, τη Συρία, τις χώρες της Mέσης Ανατολής και τις ΗΠΑ, κτίζοντας πέτρινα αριστουργήματα, πιθανώς να είδαν κάπου τα αερόστατα και έτσι να τα μετέφεραν με τον τρόπο αυτό στο χωριό τους. Άλλωστε, το συγκεκριμένο έθιμο θυμίζει πολύ ένα αντίστοιχο, αναστάσιμο βέβαια έθιμο, στο Λεωνίδιο, στην Αρκαδία, με τη μόνη διαφορά ότι συμβαίνει την ημέρα της Ανάστασης.
Η κατασκευή όσο και η διαδικασία του πετάγματος των αυτοσχέδιων αερόστατων οργανώνεται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πενταλόφου, με την αιγίδα του Δήμου Βοΐου και την Κοινότητα Νεολαίας Πενταλόφου αφού το έθιμο αποτελεί πλέον σημείο αναφοράς αλλά και τουριστικού ενδιαφέροντος για την περιοχή.
Σε κάθε περίπτωση, η τεχνογνωσία, η κατασκευή όσο και η διαδικασία του πετάγματος των αυτοσχέδιων αερόστατων αλλά και η μυσταγωγική αίσθηση της Αποκριάς σε αυτά τα μέρη μεταφέρεται από τους δεξιοτέχνες κατασκευαστές στους νέους τεχνίτες, από τους μεγάλους στους μικρούς, από γενιά σε γενιά σε ένα τοπίο ζεστό, με παραδοσιακές νηστίσιμες γεύσεις, άφθονο τοπικό κρασί, χορό και τραγούδι ανάμεσα στα χάλκινα πνευστά μετατρέποντας αυτή τη μέρα του χρόνου σε δυνατή ανάμνηση πριν τα αερόστατα χαθούν στο τοπίο.