Ταμεία έχουν διάφορες εταιρείες και επαγγελματίες από διαφορετικούς κλάδους: ασφαλιστικές, ναυτιλιακές, οικονομολόγοι, εργαζόμενοι στις αστικές συγκοινωνίες, τράπεζες κ.α
Βέβαια, δίχως αμφιβολία, απαιτείται πολύς δρόμος ακόμη ώστε η χώρα μας να προσεγγίσει τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους.
Όπως αναφέρει αναλυτικά η τελευταία έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος:
Εκτιμάται ότι η ανάπτυξη του θεσμού θα έχει ως αποτέλεσμα το σχηματισμό σημαντικού κεφαλαιακού αποθέματος, το οποίο μπορεί να ενισχύσει τις παραγωγικές επενδύσεις στη χώρα.
Το γεγονός αυτό θα συμβάλει στην αύξηση της παραγωγικότητας και στην ενίσχυση του ΑΕΠ. Χαρακτηριστική είναι η εκτίμηση του ΙΟΒΕ ότι, αν ασφαλιστεί σε ΤΕΑ το 50% του εργατικού δυναμικού της χώρας, αυτό δύναται να οδηγήσει σε υψηλότερο ΑΕΠ κατά 2,7 δισεκ. ευρώ ετησίως σε βάθος 20ετίας. Προς την κατεύθυνση της θωράκισης και ενίσχυσης του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης κινείται ο νέος νόμος 5078/2023, με τον οποίο θεσπίστηκαν ενιαίοι κανόνες χρηστής διακυβέρνησης και νέες απαιτήσεις δια φάνειας, οι οποίες προσιδιάζουν σε αυτές που απαιτούνται για λοιπές οντότητες του χρηματοπιστωτικού χώρου.
Τι είναι τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης – Πώς λειτουργούν
Ο θεσμός των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) εντάσσεται στο δεύτερο πυλώνα ασφάλισης και εισήχθη στην Ελλάδα με το ν. 3029/2002. Τα ΤΕΑ είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που ιδρύονται από κοινωνικούς εταίρους (εργοδότες, εργαζομένους) επιμέρους επαγγελματικών κλάδων.
Σκοπός τους είναι να παρέχουν στους ασφαλισμένους και δικαιούχους παροχών επαγγελματική ασφαλιστική προστασία, πέραν της παρεχόμενης από την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση, και ενδεικτικά για τους κινδύνους γήρατος, θανάτου, αναπηρίας, ατυχήματος, ασθένειας ή διακοπής της εργασίας. Η παροχή αφορά περιοδική ή εφάπαξ καταβολή ποσού ή συνδυασμό αυτών. Τα ΤΕΑ ακολουθούν το κεφαλαιοποιητικό σύστημα χρηματοδότησης, δηλαδή τη συσσώρευση κεφαλαίου μέσω εισφορών, το οποίο στη συνέχεια επενδύεται και, μαζί με τις αποδόσεις, χρηματοδοτεί τις συντάξεις.
Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν 28 ΤΕΑ, τα οποία διαχειρίζονται 485 εκατ. ευρώ και αριθμούν περίπου 55 χιλιάδες μέλη από το δημόσιο τομέα, το χώρο της ναυτιλίας, τον τραπεζικό τομέα, αλλά και ειδικότερους κλάδους, όπως των οικονομολόγων, των γεωτεχνικών, των αστυνομικών/πυροσβεστών/λιμενικών, των εργαζομένων στις αστικές συγκοινωνίες κ.ά
Καθώς η Ελλάδα αντιμετωπίζει δημογραφικές προκλήσεις, όπως η μείωση του αριθμού των γεννήσεων και η γήρανση του πληθυσμού, το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης δέχεται έντονη πίεση.
Τα ΤΕΑ συνεισφέρουν σε μια μακροπρόθεσμη και βιώσιμη λύση εν όψει αυτών των προκλήσεων, καθώς μπορούν να ενισχύσουν το εισόδημα των συνταξιούχων, βελτιώνοντας με τον τρόπο αυτόν το βιοτικό τους επίπεδο, και παράλληλα να συμβάλουν στην καλλιέργεια αποταμιευτικής και επενδυτικής κουλτούρας, ιδίως σε νεότερους εργαζομένους.
Επιπλέον, εκτιμάται ότι η ανάπτυξη του θεσμού θα έχει ως αποτέλεσμα το σχηματισμό σημαντικού κεφαλαιακού αποθέματος, το οποίο μπορεί να ενισχύσει τις παραγωγικές επενδύσεις στη χώρα. Το γεγονός αυτό θα συμβάλει στην αύξηση της παραγωγικότητας και στην ενίσχυση του ΑΕΠ. Χαρακτηριστική είναι η εκτίμηση του ΙΟΒΕ ότι, αν ασφαλιστεί σε ΤΕΑ το 50% του εργατικού δυναμικού της χώρας, αυτό δύναται να οδηγήσει σε υψηλότερο ΑΕΠ κατά 2,7 δισεκ. ευρώ ετησίως σε βάθος 20ετίας. Προς την κατεύθυνση της θωράκισης και ενίσχυσης του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης κινείται ο νέος νόμος 5078/2023, με τον οποίο θεσπίστηκαν ενιαίοι κανόνες χρηστής διακυβέρνησης και νέες απαιτήσεις δια φάνειας, οι οποίες προσιδιάζουν σε αυτές που απαιτούνται για λοιπές οντότητες του χρηματοπιστωτικού χώρου.
Ακόμη, εισάγονται οργανωτικές αλλαγές, οι οποίες αποτελούν εν πολλοίς απαιτήσεις του Ευρωπαίου νομοθέτη.
Τέλος, τίθεται σειρά διατάξεων που δίνουν τη δυνατότητα έγκαιρης και κλιμακωτής εποπτικής παρέμβασης, σε όλα τα στάδια λειτουργίας των ταμείων αυτών, ανάλογης του βαθμού μη συμμόρφωσης και με γνώμονα την προ στασία των μελών και δικαιούχων.
Συγκεκριμένα:
– Προβλέφθηκε η δυνατότητα ίδρυσης πολυ-εργοδοτικών επαγγελματικών ταμείων. Με τη δυνατότητα αυτή, εργα ζόμενοι μικρομεσαίων επιχειρήσεων μπορούν πλέον να αποκομίσουν τα οφέλη της επαγγελματικής ασφάλισης με προσιτό κόστος, εκμεταλλευόμενοι τις οικονομίες κλίμακας που τα ταμεία αυτά μπορούν να αναπτύσσουν. Με τη ρύθμιση αυτή, αίρονται ουσιαστικά και οι εσωτερικοί περιορισμοί, οι οποίοι δημιουργούσαν στρέβλωση στον υγιή ανταγωνισμό μεταξύ εγχώριων και ΤΕΑ σε άλλες χώρες της ΕΕ.
– Επιπλέον, με το νέο νόμο εισάγεται ένα σύγχρονο σύστημα διακυβέρνησης των ΤΕΑ. Μία από τις καινοτομίες που προβλέφθηκαν στο πλαίσιο αυτό αποτελεί η υιοθέτηση του διπλού μοντέλου διακυβέρνησης, με τη θέσπιση του Εποπτικού Συμβουλίου, οργάνου ανεξάρτητου από το εκάστοτε Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο λειτουργεί ως δικλίδα ασφαλείας για τη χρηστή και διαφανή διοίκηση του ταμείου.
– Αναφορικά με τις βασικές λειτουργίες, ήτοι την αναλογιστική, τη διαχείριση κινδύνων και τον εσωτερικό έλεγχο, των οποίων ο ρόλος είναι κομβικός για την προστασία των μελών και δικαιούχων των ΤΕΑ, τίθενται προϋποθέσεις για την ανεξάρτητη άσκηση των καθηκόντων τους, ενώ τα πρόσωπα που ασκούν βασικές λειτουργίες θα ελέγ χονται ως προς τις γνώσεις και την αξιοπιστία τους.
– Επιπλέον, προσδιορίζονται οι απαιτήσεις διαφάνειας, όπως η υποχρέωση πληροφόρησης των μελών και δι καιούχων των ΤΕΑ τόσο στην προσυνταξιοδοτική φάση όσο και στη φάση της πληρωμής των συντάξεων.
– Σημαντική αλλαγή που εισήγαγε ο ν. 5078/2023 αποτελεί η ανάθεση της εποπτείας των ΤΕΑ στην Τράπεζα της Ελλάδος από την 1.1.2025. Η μετάβαση από την τριμερή εποπτεία, που ίσχυε με το προγενέστερο νομο θετικό καθεστώς, στην ενιαία εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος εξασφαλίζει μεγαλύτερη ευελιξία και σταθε ρότητα, προσφέροντας νομική σαφήνεια και απλοποιώντας την επικοινωνία των διοικήσεων των ΤΕΑ με τον εποπτικό φορέα
– Η Τράπεζα της Ελλάδος μπορεί να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στην ανάπτυξη του θεσμού στην Ελλάδα, ενδεικτικά μέσω της επιτάχυνσης των διαδικασιών ίδρυσης ταμείων επαγγελματικής ασφάλισης και των εποπτικώνεγκρίσεων, ώστε να αποφεύγονται καθυστερήσεις στην ομαλή λειτουργία των ταμείων και να ενισχύεται η προσαρμοστικότητά τους.
Μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης του 2ου πυλώνα ασφάλισης
Εν κατακλείδι, ο θεσμός των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης έχει περιθώρια ανάπτυξης στην Ελλάδα και μπορεί να αποτελέσει εργαλείο στην ενίσχυση της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και στη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος της χώρας.
Παράλληλα, εκτιμάται ότι θα διανοίξει νέες προοπτικές για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων, καθώς θα ενδυναμώσει σημαντικά το εισόδημά τους μετά το τέλος του εργασιακού τους βίου, σύμφωνα με την ΤτΕ.
Επιπλέον, μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας μέσω της παροχής πρόσθετων κινήτρων από τους εργοδότες προς τους εργαζομένους, καθώς και στην προσέλκυση και διακράτηση ικανού εργατικού δυναμικού.