Αν πράγματι είναι έτσι, τότε το ερώτημα καταλήγει να μην είναι μόνο υπαρξιακό αλλά και στρατηγικό: Μπορεί να αντέξει κάποιος μια ζωή εργασίας χωρίς αίσθηση σκοπού; Και αν όχι, πώς βρίσκει κανείς νόημα όταν αυτό που κάνει του φαίνεται αδιάφορο;
Η Παρεξήγηση του Νοήματος
Συχνά φανταζόμαστε ότι το νόημα στη δουλειά είναι ίδιον μόνο συγκεκριμένων επαγγελμάτων. Γιατροί που σώζουν ζωές. Δάσκαλοι που εμπνέουν νέες γενιές. Ψυχοθεραπευτές που θεραπεύουν ραγισμένες καρδιές. Αν δεν είσαι σε αυτούς τους “υψηλόφρονες” ρόλους, πιστεύουμε ότι η δουλειά μας είναι καταδικασμένη να είναι λίγο έως πολύ κενή υψηλών νοημάτων.
Ισχυρίζομαι λοιπόν, πως αυτή η ιδέα, όσο διαδεδομένη κι αν είναι, είναι εκ βαθέων λάθος. Διότι το νόημα δεν βρίσκεται απαραίτητα στη φύση της δουλειάς αλλά στον τρόπο που τη βιώνεις.
Όπως έδειξαν οι Teresa Amabile και Steven Kramer στην έρευνά τους πάνω στην οργανωσιακή ψυχολογία, το νόημα πολύ συχνά γεννιέται από πηγές ανεξάρτητες από τον τίτλο ή το περιβάλλον εργασίας.Τούτο σημαίνει ότι ακόμα κι αν πουλάς χαρτικά αντί να παρέχεις εγχειρήσεις ανοικτής καρδιάς, μπορείς να βρεις βαθύτερη αξία σε αυτό που κάνεις. Αρκεί να ξέρεις πού να κοιτάξεις.
Οκτώ Διαστάσεις Νοήματος στη Δουλειά
Δεν χρειάζεσαι τέλειο επάγγελμα. Χρειάζεσαι μία — μόνο μία — αληθινή σύνδεση με κάτι βαθύτερο πίσω από αυτό που κάνεις ως επάγγελμα.
Οι πηγές αυτές μπορεί να είναι:
1. Συμβολή σε Κάτι Μεγαλύτερο
Ακόμα κι αν δεν βλέπεις άμεσα το τελικό αποτέλεσμα, η δουλειά σου επηρεάζει μια μεγάλη αλυσίδα που τελικά αλλάζει ζωές ανθρώπων. Βρες πού ακριβώς συνδέεσαι με το “ευρύτερο καλό”.
2. Μάθηση και Ανάπτυξη
Η επανάληψη μπορεί να σκοτώνει την έμπνευση, αλλά ακόμα και η πιο ανιαρή εργασία μπορεί να γίνει προπονητικό κέντρο δεξιοτήτων: νέες τεχνικές, καλύτερη επικοινωνία, αντοχή στην πίεση.
3. Ολοκλήρωση και Επίτευγμα
Η ολοκλήρωση ενός έργου – μικρού ή μεγάλου – θεμελιώνει αυτοεκτίμηση. Ο Jiro Ono – sushi master – αφιέρωσε τη ζωή του στην τελειοποίηση μιας φαινομενικά απλής τέχνης. Η λέξη κλειδί εδώ είναι το “αφιέρωσε”.
4. Αναγνώριση και Καταξίωση
Η ανάγκη για αναγνώριση δεν είναι επιφανειακή, αλλά ανθρώπινη. Όταν εκτιμούν τη δουλειά σου, νιώθεις ότι έχεις θέση και βαρύτητα. Αναζήτησέ τες ανερυθρίαστα.
5. Επιρροή και Δύναμη
Η ικανότητα να επηρεάζεις αποφάσεις ή να αλλάζεις τη ροή των πραγμάτων προσφέρει ισχυρή αίσθηση σκοπού, με την προϋπόθεση ότι ή όποια δύναμη χρησιμοποιείται με υπευθυνότητα.
6. Αίσθηση Κοινότητας
Πέρα από τον ρόλο και τον μισθό, οι άνθρωποι μένουν συχνά – πολύ συχνά – για τις σχέσεις. Ψάξε για νόημα στο “ανήκειν”.
7. Συμμετοχή και Φωνή
Όταν οι ιδέες μας ακούγονται και ενσωματώνονται, η δουλειά παύει να είναι καθήκον και γίνεται δημιουργία.
8. Αυτονομία
Η δυνατότητα να ελέγχεις τον τρόπο που εργάζεσαι δύναται να μεταμορφώσει την εμπειρία της εργασίας από εκτέλεση σε ιδιοκτησία.
Αν Δεν Βρίσκεις Νόημα: Η Ερώτηση που Δεν Θέλεις να Κάνεις
Σταμάτα για μια στιγμή και ρώτα:
- Τι με κινητοποιεί βαθύτερα;
- Ποια από τις οκτώ διαστάσεις έχει για μένα περισσότερη σημασία αυτήν την περίοδο;
- Υπάρχει αυτη η διάσταση κάπου στη σημερινή δουλειά μου; Αν όχι, μπορώ ίσως να τη δημιουργήσω;
Όπως θα φαντάζεσαι η απόλυτη ειλικρίνεια εδώ είναι απαραίτητη, διότι σε άλλη περίπτωση, κινδυνεύεις να κυνηγάς αόριστες “καλύτερες δουλειές” χωρίς ποτέ να αγγίζεις το πραγματικό ζητούμενο που δεν είναι άλλο από αυτό: το πώς νοηματοδοτείς εσύ ο ίδιος την καθημερινότητά σου.
Έρευνα στο Journal of Positive Psychology (2022) έδειξε ότι η κάλυψη έστω και μίας από αυτές τις διαστάσεις μειώνει την πιθανότητα επαγγελματικής εξουθένωσης κατά 40%. Δεν χρειάζεται να τα έχεις όλα. Ένα μπορεί και είναι αρκετό για αρχή.
Μικρή Άσκηση: Ημερολόγιο Νοήματος
Για μία εβδομάδα, κάθε βράδυ, γράψε:
- Μία στιγμή όπου ένιωσες υπερηφάνεια.
- Μία στιγμή όπου ένιωσες σύνδεση.
- Μία στιγμή όπου ένιωσες ανάπτυξη.
- Μία στιγμή όπου ένιωσες επιρροή.
Αν περάσουν μέρες χωρίς καμία καταγραφή; Μην το αγνοήσεις. Πρόκειται, ίσω, για το πιο πολύτιμο σήμα που μπορείς να πάρεις: Ότι δηλαδή έχει έρθει η ώρα να επαναδιαπραγματευτείς σοβαρά τη σχέση σου με τη δουλειά σου.
Το Νόημα Δεν Είναι Προνόμιο. Είναι Απόφαση
Είναι αλήθεια πως η εργασία από μόνη της δεν υπόσχεται ούτε την ευτυχία ούτε την απόγνωση. Αυτό που κάνει τη διαφορά όμως, είναι η ερμηνεία που επιλέγεις να δώσεις, η προσοχή που δίνεις στα μικρά και τα μεγάλα, και η πρόθεση με την οποία βαδίζεις κάθε μέρα πηγαίνοντας στη δουλειά.
Όσοι βρίσκουν νόημα δεν το επιτυγχάνουν περιμένοντας να τους προσφερθεί από την ζωή χωρίς οι ίδιοι να κάνουν τίποτα. Το δημιουργούν. Γιατί, τελικά, το νόημα δεν είναι κάτι που ανακαλύπτεις. Είναι κάτι που χτίζεις.
Εις το επανιδείν.