Επιμέλεια
Επιστημονική ομάδα Taxheaven
Η απόφαση C-733/23 στην υπόθεση “Beach and bar management” κρίνει παράνομη τη σώρευση διοικητικών κυρώσεων οι οποίες έχουν ποινικό χαρακτήρα για την ίδια φορολογική παράβαση.
Η υπόθεση ξεκίνησε από έναν φορολογικό έλεγχο σε βουλγαρικό μπαρ-εστιατόριο τον Αύγουστο του 2022. Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι η εταιρία “Beach and bar management” EOOD δεν είχε εκδώσει 85 αποδείξεις για αντίστοιχες πωλήσεις, παραβιάζοντας τη νομοθεσία περί ΦΠΑ που ισχύει στη Βουλγαρία. Το ποσό του διαφυγόντος φόρου ήταν μόλις 268,02 BGN, (περίπου 134 ευρώ δηλαδή).
Οι βουλγαρικές αρχές εξάντλησαν την αυστηρότητά τους στην συγκεκριμένη υπόθεση και επέβαλαν αφενός χρηματική κύρωση 500 BGN για κάθε μία από τις 85 παραβάσεις, φτάνοντας το συνολικό ποσό των 42.500 BGN (περίπου 21.250 ευρώ), και αφετέρου διέταξαν τη σφράγιση (αναστολή λειτουργίας) του καταστήματος για 14 ημέρες.
Το ζήτημα περιπλέχθηκε περαιτέρω από το γεγονός ότι η βουλγαρική νομοθεσία προβλέπει χωριστές διαδικασίες για τις δύο κυρώσεις, οι οποίες εξετάζονται από διαφορετικά δικαστήρια χωρίς κανένα μηχανισμό συντονισμού μεταξύ τους. Η σφράγιση (αναστολή λειτουργίας) μάλιστα εκτελέστηκε άμεσα, πριν καν εξεταστούν οι προσφυγές της εταιρίας.
Το Administrativen sad Burgas (διοικητικό δικαστήριο Μπουργκάς) υπέβαλε τρία προδικαστικά ερωτήματα προς το ευρωπαϊκό δικαστήριο, ζητώντας να διευκρινιστεί αν:
1) Έχουν το άρθρο 325 [ΣΛΕΕ], το άρθρο 273 της οδηγίας [ΦΠΑ] και το άρθρο 50 του Χάρτη […] την έννοια ότι δεν αντιτίθενται σε εθνική ρύθμιση η οποία επιτρέπει την επιβολή ενιαίου διοικητικού μέτρου (“σφράγιση εμπορικού καταστήματος και απαγόρευση πρόσβασης”) για πολλαπλές παραβάσεις φορολογικών υποχρεώσεων, όταν το μέτρο αποσκοπεί αποκλειστικά στον περιορισμό των επιζήμιων επιπτώσεων της παράβασης, συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου να θιγούν τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και όχι στην τιμωρία του παραβάτη, χωρίς το μέτρο αυτό να περιορίζει τη δυνατότητα διεξαγωγής χωριστών και αυτοτελών διαδικασιών κατασταλτικού χαρακτήρα σε βάρος του παραβάτη για καθεμία παράβαση των φορολογικών υποχρεώσεων, στο πλαίσιο των οποίων επιβάλλεται στον υποκείμενο στον φόρο μέτρο χρηματικής κύρωσης, ο δε εθνικός δικαστής είναι υποχρεωμένος σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση να εξετάσει και να εξακριβώσει εάν το ήδη επιβληθέν ενιαίο διοικητικό μέτρο καταναγκασμού της “σφράγισης εμπορικού καταστήματος και απαγόρευσης πρόσβασης” έχει ως σκοπό την πρόληψη/περιορισμό ή την καταστολή;
2) Έχουν το άρθρο 325 [ΣΛΕΕ], το άρθρο 273 της οδηγίας [ΦΠΑ] και το άρθρο 49, παράγραφος 3, του Χάρτη την έννοια ότι αντιτίθενται σε σύστημα κυρώσεων, όπως αυτό της υπόθεσης της κύριας δίκης, το οποίο, ανεξαρτήτως της φύσεως και της βαρύτητας των παραβάσεων, προβλέπει χρηματική κύρωση σημαντικού κατώτατου ποσού, χωρίς να είναι δυνατή η επιβολή κύρωσης ποσού χαμηλότερου από το ελάχιστο που προβλέπει ο νόμος ή να αντικατασταθεί η κύρωση αυτή από ηπιότερη;
3) Έχουν το άρθρο 325 [ΣΛΕΕ], το άρθρο 273 της οδηγίας [ΦΠΑ] και τα άρθρα 47, πρώτο εδάφιο, 48, παράγραφος 1, και 49, παράγραφος 3, του Χάρτη την έννοια ότι αντιτίθενται σε εθνική ρύθμιση η οποία επιτρέπει την επιβολή ενιαίου διοικητικού μέτρου (“σφράγιση καταστήματος και απαγόρευση πρόσβασης”) για πολλαπλές παραβάσεις φορολογικών υποχρεώσεων και την προσωρινή εκτέλεσή του, προτού καταστεί απρόσβλητη η πράξη επιβολής του, χωρίς ούτε το δικαστήριο ούτε ο ίδιος ο παραβάτης να μπορούν να εκτιμήσουν την αναλογικότητα του μέτρου αυτού σε σχέση με τη βαρύτητα κάθε μεμονωμένης διοικητικής παράβασης;»
Το Ευρωπαϊκό δικαστήριο επανέλαβε τα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό μιας κύρωσης ως «ποινικής» κατά την έννοια του άρθρου 50 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (σκεπτικά 32,33,34). Τόνισε επίσης ότι η σφράγιση εμπορικού καταστήματος (έως 30 ημέρες) είναι αυστηρή και έχει ποινικό χαρακτήρα, καθώς εμποδίζει την άσκηση της δραστηριότητας (σκεπτικό 35).
Επισήμανε επίσης ότι το γεγονός και μόνον ότι μια κύρωση με κατασταλτικό σκοπό επιδιώκει και προληπτικό σκοπό δεν δύναται να αναιρέσει τον χαρακτηρισμό της ως ποινικής κύρωσης.
Ομοίως, οι χρηματικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στην επιχείρηση, κρίθηκαν αυστηρές, λαμβάνοντας υπόψη τόσο το ελάχιστο ποσό (500 BGN) όσο και τη δυσανάλογη σχέση μεταξύ του ποσού της κύρωσης (42.500 BGN) και του διαφυγόντος ΦΠΑ (268,02 BGN) (σκεπτικά 36,37).
Το ΔΕΕ έκρινε τέλος σε ότι αφορά το πρώτο προδικαστικό ερώτημα ότι το άρθρο 325 ΣΛΕΕ, το άρθρο 273 της οδηγίας ΦΠΑ και το άρθρο 50 του Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ε.Ε., αντιτίθενται σε εθνική ρύθμιση η οποία προβλέπει την επιβολή χρηματικής κύρωσης σε υποκείμενο στον φόρο για τον λόγο ότι δεν εξέδωσε ταμειακά δελτία συναλλαγής σε σχέση με πραγματοποιηθείσες πωλήσεις όταν για την παράβαση αυτή έχει ήδη επιβληθεί το διοικητικό μέτρο καταναγκασμού της σφράγισης του εμπορικού καταστήματος στο οποίο διαπράχθηκε η παράβαση και της απαγόρευσης πρόσβασης σε αυτό (σκεπτικά 38 έως 45).
Για το δεύτερο προδικαστικό ερώτημα, το δικαστήριο έκρινε ότι η βουλγαρική νομοθεσία παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας για δύο λόγους.
Πρώτον, δεν επιτρέπει στο δικαστήριο της χώρας που επιλαμβάνεται προσφυγή κατά της κύρωσης, να μεταβάλει τον νομικό χαρακτηρισμό της παράβασης ώστε ενδεχομένως να επιβληθεί ηπιότερη κύρωση (σκεπτικά 50,51).
Δεύτερον και σημαντικότερο, το ελάχιστο ποσό κύρωσης των 500 BGN είναι εξαιρετικά υψηλό σε σχέση με τη σοβαρότητα της παράβασης. Όταν ο διαφυγών φόρος ανά παράβαση είναι μόλις 2,70 BGN και η ελάχιστη κύρωση 500 BGN, είναι πρακτικά αδύνατο για το δικαστήριο της χώρας να επιβάλει κύρωση ανάλογη της παράβασης (σκεπτικό 52).
Η τελική κρίση του ΔΕΕ. Το δικαστήριο αποφασίζει:
1) Το άρθρο 325 ΣΛΕΕ, το άρθρο 273 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας, και το άρθρο 50 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης
έχουν την έννοια ότι:
αντιτίθενται σε εθνική ρύθμιση η οποία προβλέπει την επιβολή χρηματικής κύρωσης σε υποκείμενο στον φόρο για τον λόγο ότι δεν εξέδωσε ταμειακά δελτία συναλλαγής σε σχέση με πραγματοποιηθείσες πωλήσεις όταν για την παράβαση αυτή έχει ήδη επιβληθεί το διοικητικό μέτρο καταναγκασμού της σφράγισης του εμπορικού καταστήματος στο οποίο διαπράχθηκε η παράβαση και της απαγόρευσης πρόσβασης σε αυτό.
2) Το άρθρο 273 της οδηγίας 2006/112 και το άρθρο 49, παράγραφος 3, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης
έχουν την έννοια ότι:
αντιτίθενται σε εθνική ρύθμιση η οποία προβλέπει την επιβολή διοικητικής χρηματικής κύρωσης σημαντικού ποσού χωρίς το δικαστήριο που επιλαμβάνεται προσφυγής κατά της κύρωσης αυτής να έχει τη δικονομική δυνατότητα να επιβάλει ποσό χαμηλότερο από εκείνο που προβλέπει η εν λόγω ρύθμιση ή άλλο είδος ηπιότερης κύρωσης.