Από τα γλυπτά καπέλα που κοσμούν τα κεντρικά σημεία των κυκλικών κόμβων των αυτοκινητόδρομων, μέχρι το εντυπωσιακό κατάστημα της εταιρείας στη κεντρική πεζοδρομημένη Via Roma με την περίτεχνη σμιλεμένη επιγραφή και τα χαρακτηριστικά καλλιτεχνικά γράμματα που παραμένουν μέχρι και σήμερα το logo της, αλλά και το πρόσφατα διαμορφωμένο Borsalino Museum, η υπερηφάνεια της περιοχής για το brand που έχει συνδεθεί τόσο έντονα με την ιστορία του καπέλου όπως το γνωρίζουμε σήμερα, είναι έκδηλη.
Palazzo Borsalino: To ιστορικό εργοστάσιο που έγινε μουσείο
Το Palazzo Borsalino, ένα μνημειώδες εντυπωσιακό κτίριο που διατηρεί αναλλοίωτη την πρόσοψη και την αλλοτινή είσοδο του εργοστασίου καπέλων της Αλεσσάντρια που πρωτοάνοιξε το 1888 και λειτούργησε με αυτή τη μορφή έως το 1984, φιλοξενεί πλέον – από το 2023 – το Borsalino Museum.
Το Palazzo, στην τρέχουσα μορφή του, χτισμένο με πρωτοβουλία του ιδρυτή Giuseppe Borsalino κατά τη διάρκεια της περιόδου μεγάλης ανάπτυξης της επιχείρησης, χρησιμοποιήθηκε για σχεδόν εκατό χρόνια για την παραγωγή και επεξεργασία των καπέλων και το 1984 μεταφέρθηκε στην περιοχή Spinetta Marengo, επτά χιλιόμετρα μακριά από το Μουσείο, διατηρώντας τον σεβασμό στην ιστορική χειροτεχνική διαδικασία που, από γενιά σε γενιά, μεταλαμπαδεύει την αριστοτεχνία αλλά και την πολιτιστική αξία της επιχείρησης.
Στην εσωτερική του δομή ωστόσο σήμερα πέρα από το γεγονός ότι στην έκταση των πενήντα χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων που βρίσκεται δίπλα από το κτίριο, στεγάζει επίσης το Τμήμα Νομικής, Πολιτικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Ανατολικού Πεδεμοντίου “Amedeo Avogadro”, το Μουσείο Borsalino, προσφέρει ένα συναρπαστικό ταξίδι στο παρελθόν και το παρόν, σε όποιον θέλει να ανακαλύψει την ιστορία της θρυλικής ιταλικής μάρκας καπέλων.
Βάζουμε το καπέλο μας για να ξεκινήσει το ταξίδι
Εγκαινιασμένο το 2023 με πρωτοβουλία του Δήμου της Αλεσσάντρια και του Borsalino Foundation, το Borsalino Museum, είναι ένας σύγχρονος και δυναμικός μουσειακός χώρος που συνδυάζει αντικείμενα, ιστορίες, ντοκιμαντέρ και πολυμεσικές εμπειρίες.
Το ταξίδι διασχίζει το Palazzo Borsalino ξετυλίγοντας την ιστορία του brand που ξεκινά το 1857 και φτάνει μέχρι τις μέρες μας. Η διαδρομή έχει ως αφετηρία της, την “Antica Casa”, μια εγκατάσταση πολυμέσων που ανατρέχει στους κύριους σταθμούς της ιστορίας της βιοτεχνίας καπέλων και εμβαθύνει στην προφανή σύνδεσή της με την περιοχή της Αλεσσάντρια.
Συνεχίζει με την ενότητα “Manifattura” που είναι αφιερωμένη στις χειροποίητες διαδικασίες παραγωγής των καπέλων, τις τεχνικές και τα μυστικά των τεχνιτών της Αλεσσάντριας αλλά και τα επιμέρους στάδια της παραγωγής του κάθε καπέλου που διαρκούν, τουλάχιστον, μία εβδομάδα.
Και καταλήγει στην εντυπωσιακή “Galleria” όπου εκτίθενται περισσότερα από δύο χιλιάδες καπέλα οργανωμένα σε αφηγηματικές διαδρομές και οκτώ τεράστιες ξυλόγλυπτες προθήκες- βιτρίνες, σχεδιασμένες από τον Arnaldo Gardella. Παράλληλα μια ειδική εφαρμογή, το Borsalino Museum App, εμπλουτίζει την εμπειρία με ιστορίες, εικόνες και βίντεο για ογδόντα επιλεγμένα καπέλα που αναδεικνύουν τις πολλαπλές ταυτότητες της Borsalino.
Ανάμεσα τους, τα μοντέλα που σημάδεψαν την ιστορία του καπέλου όπως το γνωρίζουμε σήμερα, αποτέλεσμα δημιουργικών συνδιαλλαγών και συνεργασιών της Borsalino με τον κόσμο της χειροτεχνίας, της μόδας, του design και της τέχνης.
Όπως τα panama hats σε ένα ταξίδι δέκα χιλιάδων χιλιομέτρων που ενώνει την τέχνη της ύφανσης του Ισημερινού με τη δεξιοτεχνία της Αλεσσάντριας. Αλλά και τα καπέλα που σκόρπισαν την γοητεία τους στον κινηματογράφο, από την “Καζαμπλάνκα” και το κεφάλι του Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, μέχρι εκείνα που γεμίσαν ακόμα περισσότερο τα ήδη πληθωρικά πλάνα του “La grande bellezza”. Ακόμα και εκείνα που φόρεσαν από πολιτικά πρόσωπα… μέχρι τον Πάπα.
Για την ιστορία…
Για την ιστορία, όπως τη διαβάζουμε στην επίσημη ιστοσελίδα του Μουσείου, στις 4 Απριλίου 1857, ο 23χρονος τότε Giuseppe Borsalino, ένας νεαρός με όραμα και αστείρευτη ενέργεια, ανοίγει ένα μικρό ατελιέ στην Αλεσσάντρια, ειδικευμένο στην παραγωγή καπέλων από υλικά άριστης ποιότητας.
Με το βλέμμα του στραμμένο πέρα από τα σύνορα της τότε Ιταλίας, που ακόμα δεν είχε διαμορφωθεί επίσημα, την κομψότητα και τη λειτουργικότητα, δημιούργησε το εμβληματικό μοντέλο μαλακού καπέλου από τσόχα που παρείχε τη δυνατότητα να το διπλώσει κανείς και να το βάλει στην τσέπη του. Το μοντέλο που έμελλε να φέρει επανάσταση στην ανδρική ένδυση του 20ού αιώνα.
Η επιτυχία δεν άργησε να έρθει. Το 1868, η Borsalino Giuseppe & Fratello κερδίζει την πρώτη της διάκριση στην Έκθεση του Τορίνο, την πρώτη από μια σειρά αναγνωρίσεων που πιστοποιούν τα εξαιρετικά ποιοτικά της πρότυπα. Από πέντε αρχικά μοντέλα, η εταιρεία επεκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα καπέλων, ξεχωρίζοντας τόσο στην Ιταλία όσο και στις διεθνείς αγορές.
Ο 20ός αιώνας βρίσκει την Borsalino στην κορυφή: το 1900, λαμβάνει το Grand Prix στην Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού, την πιο φημισμένη διάκριση της εποχής, επιβεβαιώνοντας τη φήμη της παγκοσμίως. Ο γιος του Giuseppe, Teresio Borsalino, που αναλαμβάνει το τιμόνι το 1900, μετατρέπει τη βιοτεχνία σε έναν σύγχρονο παραγωγικό όμιλο, αγκαλιάζοντας καινοτόμες για την εποχή στρατηγικές επικοινωνίας, όπως η διαφήμιση και, κυρίως, ο κινηματογράφος.
Το 1907, καταχωρείται το θρυλικό της λογότυπο, ένα σύμβολο ιταλικού στυλ που παραμένει ακέραιο μέχρι σήμερα. Ενώ από το 1930, χάρη στο Χόλιγουντ, τα καπέλα Borsalino γίνονται αντικείμενα λατρείας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο κινηματογράφος, ειδικά το φιλμ νουάρ, τα υιοθετεί ως διακριτικά στοιχεία για να χαρακτηρίσει χαρακτήρες, από γκάνγκστερ μέχρι αστυνομικούς, προσδίδοντας μυστήριο και στυλ.
Η σχέση αυτή επισφραγίζεται το 1970με την ταινία “Borsalino” με πρωταγωνιστές τους Alain Delon και Jean-Paul Belmondo, που σημειώνει τεράστια διεθνή επιτυχία. Παρά τις δυσκολίες, όπως ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Borsalino διατηρεί την αφοσίωσή της στην ποιότητα. Το 1957, 1.357 τεχνίτες γιορτάζουν την εκατονταετηρίδα της εταιρείας, σε μια ιστορική στιγμή που απαθανατίζεται σε μια εμβληματική φωτογραφία.
Σήμερα, η Borsalino συνεχίζει να δημιουργεί καπέλα στην παραγωγή της Spinetta Marengo, κοντά στο Μουσείο της, διατηρώντας την ιστορική χειροτεχνική διαδικασία που αποδίδει αξία σε κάθε ίνα που πλέκεται και πλέκει την ζωντανή ιστορία των “made in Italy” καπέλων.