Σε ένα πρόσφατο meeting με έμπειρο sales director, η φράση “ο καλός ηγέτης αποφασίζει γρήγορα” ειπώθηκε με σχεδόν τελετουργικό κύρος. Δε διαφωνώ πλήρως, αλλά τείνω να είμαι επιφυλακτικός με τη βεβαιότητα, όταν αυτή εκφράζεται με περίσσιο θάρρος. Και εν προκειμένω, αυτό το δόγμα της ταχύτητας συχνά κρύβει μια συστημική πλάνη.
Η αλήθεια είναι πάντα πιο σύνθετη από τα μοντέλα που φτιάχνουμε για αυτήν. Η ταχύτητα από μόνη της λοιπόν, δεν αποτελεί ένδειξη ποιότητας, αλλά περισσότερο ένδειξη ρυθμού. Και σε έναν κόσμο όπου τα δεδομένα μεταβάλλονται συνεχώς και η αβεβαιότητα αποτελεί τον κανόνα παρά την εξαίρεση, η όποια απόφαση της οποίας δεν προηγείται αναστοχαστική παύση, είναι περισσότερο αντανακλαστική παρά στρατηγική.
Απόφαση ή Αντίδραση;
Η πίεση για ταχύτητα δεν αφορά μόνο στο χρόνο, αλλά αφορά και στην εικόνα. Διότι ο επαγγελματίας που διστάζει θεωρείται συχνά αναποφάσιστος ή αρκετά “soft.” Οι ομάδες που επιβραδύνουν κρίνονται ως μη ευθυγραμμισμένες ή “μη παραγωγικές” παρόλο που η ψευδο-αποφασιστικότητα που τέτοια άγχη γεννούν, δημιουργεί οργανισμούς που δεν αποφασίζουν, αλλά αντιδρούν. Που δε σχεδιάζουν, αλλά συμμορφώνονται με τον ρυθμό.
Τελικά η εσωτερίκευση αυτής της κουλτούρας, οδηγεί σε αποφάσεις που στην ουσία τους είναι παραχωρήσεις στον ρυθμό και όχι πράξεις στρατηγικού σχεδιασμού. Το τίμημα; Αποφάσεις χωρίς ρίζες, χωρίς στοχασμό και χωρίς υπευθυνότητα.
Το Παράδειγμα του “Cheetah Pause”
Έχετε ακούσει τον όρο Cheetah Pause; Τον εφύηρε η Cheryl Strauss Einhorn CEO της Decisive. Τι είναι το Cheetah Pause; Είναι η ικανότητα του ταχύτερου ζώου στον πλανήτη να επιβραδύνει απότομα, σε μία παύση που δεν είναι ένδειξη αμφιβολίας, αλλά τακτική και συνειδητή αναστολή της κεκτημένης ταχύτητας, που του επιτρέπει ακριβέστερη κατεύθυνση.
Σε επίπεδο ηγεσίας, αυτό μεταφράζεται ως η ικανότητα να εισάγουμε στιγμή – ή και στιγμές – στοχασμού πριν από τη δράση. Όχι για να αποφύγουμε την ευθύνη, αλλά για να εντοπίσουμε τον ακριβή πυρήνα του προβλήματος, να ελέγξουμε τα λανθάνοντα αξιώματα που ίσως θεωρούμε δεδομένα, και για να αναγνωρίσουμε τις δευτερογενείς επιπτώσεις της απόφασής μας.
Τρεις Κοινές Νοητικές Πλάνες
Η συστηματική παρατήρηση σε ηγετικές ομάδες αναδύει τρεις πλάνες που φαίνεται να παρεισφρέουν σε κρίσιμες αποφάσεις και οι οποίες θέλουν την προσοχή της εκάστοτε ηγεσίας:
- Η Πλάνη της Αποτελεσματικότητας: Η πίστη ότι μια γρήγορη απάντηση είναι επιτυχής, ανεξαρτήτως του αν τέθηκε η σωστή ερώτηση.
- Η Πλάνη της Αυτονομίας: Η πεποίθηση ότι οι αποφάσεις είναι αμιγώς ατομικές, παραγνωρίζοντας ότι κάθε μία από αυτές επιδρούν και επηρεάζονται σε ένα πλέγμα συστημάτων, σχέσεων και αξιών.
- Η Πλάνη της Βεβαιότητας: Η σύγχυση μεταξύ συναισθηματικής σιγουριάς και αντικειμενικής ορθότητας. Η βεβαιότητα, συχνά, είναι απλώς ένταση πίστης και όχι τεκμηρίωση αλήθειας.
Η Ηγεσία ως Συνομιλία, Όχι Ως Αναγγελία
Στον οργανωσιακό ιστό του σήμερα και του αύριο όπου η ικανότητα κριτικής σκέψης αποτελεί θεμελιώδη δεξιότητα, εκείνοι που θα ξεχωρίσουν δεν είναι κατ’ ανάγκην οι ταχύτεροι, αλλά οι πιο στοχαστικοί. Οι “thinking partners”. Εκείνοι που δεν έχουν απαραίτητα την τελική απάντηση, αλλά που δημιουργούν τον χώρο για να τεθούν οι σωστές ερωτήσεις. Για να το θέσουμε απλά, η ηγεσία μετατοπίζεται από τον ατομικό ήρωα στον συστημικό συνομιλητή.
Αυτό είναι κρίσιμο για κάθε ομάδα εντός και εκτός του εταιρικού στίβου: Το ζητούμενο δεν είναι η επιτάχυνση της απόφασης, αλλά η διεύρυνση του πλαισίου εντός του οποίου αυτή λαμβάνεται και με αυτό κατά νου, η εκπαιδευτική στόχευση πρέπει να μετακινηθεί από την “ταχύτητα εκτέλεσης” στην “ποιότητα ερώτησης.”
Πρακτικά Εργαλεία Στοχασμού
- Αναστοχαστικός Καθρέφτης: Πριν λάβεις μια κρίσιμη απόφαση, περιέγραψε την σε έναν τρίτο και ζήτησε να αναπαραγάγει το “γιατί” παίρνεις αυτήν την απόφαση. Αν δεν το κατανοεί, ίσως δεν το έχεις κατανοήσει ούτε εσύ.
- Ενσωματωμένη Παύση σε Meetings: Εισήγαγε ένα intentional stop σε κάθε κρίσιμη σύσκεψη με την ερώτηση: “Τι ακριβώς προσπαθούμε να λύσουμε;” Η απάντηση θα αποκαλύψει εσωτερικές παραδοχές.
- Ανάλυση Μυθολογιών Απόφασης: Κατέγραψε τρεις πρόσφατες αποφάσεις και εντόπισε ποια από τις τρεις πλάνες επηρέασε περισσότερο την κρίση σου.
Συμπέρασμα
Η ικανότητα λήψης αποφάσεων δεν μετριέται – και δεν οφείλει να το κάνει – με χρονόμετρο. Μετριέται με επίγνωση, με βάθος, με διαύγεια. Η παύση δεν είναι καθυστέρηση, αλλά εργαλείο ακρίβειας και στόχευσης. Σε ένα περιβάλλον όπου η πληθώρα δεδομένων και η αστάθεια είναι κανόνας, οι αποφάσεις που θα επιβιώσουν δεν είναι οι γρηγορότερες, αλλά εκείνες που ληφθήκαν με την πιο αποτελεσματική και εδραιωμένη διαδικασία.
Στο κάτω – κάτω της γραφής, ηγείται εκείνος που δεν χρειάστηκε να αποφασίσει ξανά και όχι αυτός που “αποφασίζει πρώτος”.