Οι σύγχρονοι θαμώνες και λάτρεις του το θρήνησαν κρατώντας κρύες κούπες με εσπρέσσο έξω από τις κλειστές του πόρτες, οι περαστικοί κοιτούν το σημείο με εμφανή μελαγχολία και οι δημοσιογράφοι υπενθυμίζουν σε εκατοντάδες άρθρα την ιστορία και τις λαμπερές του εποχές εν είδη νεκρολογίας ή μνημόσυνου.
Τι είναι όμως αυτό που πραγματικά “κλαίμε” όταν ένα τέτοιου είδους μέρος σβήνει;
Barratti & Milano, Cafe Bicherin, Cafe San Karlo, Lavazza, Cafe Mulassano, Cafe Torino, Fiorio Cafe…
Ζώντας πλέον ένα μεγάλο μέρος του χρόνου μου στο όμορφο και επίσης ιταλικό Τορίνο που βρίθει από ιστορικά καφέ, πολλά από τα οποία δημιούργησαν για πρώτη φορά είδη καφέ, πασίγνωστες εταιρείες καφέ που επικρατούν σε ολόκληρο τον κόσμο και είδη σοκολάτας που συνδυάζονται γλυκά με τον εσπρέσσο, συνειδητοποιώ ή καλύτερα βιώνω, ζω καθημερινά το αντίθετο.
Τη δυνατότητα που σου δίνει ένα τέτοιο μέρος όχι απλά να δεις, να διαβάσεις ή να παρατηρήσεις τις ρωγμές του χρόνου που φανερώνουν τη σύνδεση και τη συνέχεια της ιστορίας ενός μέρους, όπως συμβαίνει με τη βιτρίνα ενός μουσείου, αλλά κυριολεκτικά να τις ζήσεις στο σήμερα, στο εδώ και τώρα και στο κάθε μέρα.
Η δυνατότητα αυτών των εμπειριών είναι που μας ξεπερνά. Αυτή είναι η αλήθεια των τόπων που δεν φτιάχτηκαν χθές ή προχθές και που σχεδόν απαράλαχτοι μετρούν πολλαπλές εκατονταετίες. Μας ξεπερνούν, υπενθυμίζοντας μας την δική μας πρόσκαιρη φύση και τη βαθιά σύνδεση των τόπων και των πραγμάτων… χωρίς απαραίτητα εμείς να είμαστε κάποια απαραίτητη προϋπόθεση, παρά μόνο ίσως για την καταστροφή τους.
Η Ρώμη είναι ακόμα μια πόλη με υπερτουρισμό που παραβιάζεται να “εκσυγχρονιστεί” – ό,τι και αν αυτό σημαίνει -απλά χρειαζόμαστε πολλά ακόμα άρθρα, συνεντεύξεις και αφιερώματα για να προσεγγίσουμε αυτή τη λέξη- πολλές φορές, για χάρη των επισκεπτών της.
Φέρνοντας στο μυαλό και τα δικά μας παραδείγματα της Αθήνας όπου τα παλιά καφενεία και τα παραδοσιακά κουτούκια και διαχρονικά στέκια συνεχώς στερεύουν αλλά δυστυχώς, πλέον, και των νησιών των Κυκλάδων που πολλές φορές αλλάζουν με μέρη που δεν τους αρμόζουν και δεν τους ταιριάζουν, το συμπέρασμα παραμένει ένα και απλό.
Οι επισκέπτες, οι τουρίστες στην προκειμένη για εκείνους που έτσι το βλέπουν, δεν ταξιδεύουν από κάθε μέρος του κόσμου στη Ρώμη, στο Τορίνο, στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Τήνο ή την Πάρο για να δουν και γευτούν ό,τι βρίσκουν και δίπλα στο σπίτι τους. Ταξιδεύουν για να γνωρίσουν το χαρακτήρα μιας πόλης, ενός μέρους και κυρίως αυτές τις πτυχές που παραμένουν απαράλλαχτες και ανθεκτικές στο χρόνο.
Η απλή αυτή σκέψη είναι που μπορεί να βοηθήσει όσους δημιουργούν τουριστικό προϊόν, υπηρεσίες και νέα μέρη αλλά και εκείνους που κατέχουν ή διαχειρίζονται τα ακίνητα που προορίζονται για τους σκοπούς αυτούς, να τους παρέχει έναν νοερό πολιτιστικό χάρτη πίσω από τα google maps που να φωτίζει τα σημεία με ζωντανή, ευχόμαστε και όχι με μελαγχολική μνήμη.
Λίγη από την ιστορία του Caffè Greco
Το Antico Caffè Greco στη Ρώμη, που ιδρύθηκε το 1760 από τον Nicola della Maddalena που είχε ελληνικές ρίζες, αποτελούσε το παλαιότερο καφέ της πόλης και ένα από τα ιστορικότερα της Ευρώπης. Βρισκόταν στη Via dei Condotti, λίγα βήματα από την Πιάτσα ντι Σπάνια, και από την πρώτη στιγμή αποτέλεσε σημείο συνάντησης καλλιτεχνών, διανοουμένων και ταξιδιωτών από όλο τον κόσμο.
Η κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα του καφέ, μαζί με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του ιδρυτή του, συνέβαλαν στο να γίνει ένας ζωντανός χώρος πνευματικής ζύμωσης.
Κατά τη διάρκεια των αιώνων, το Caffè Greco φιλοξένησε σημαντικές προσωπικότητες όπως ο Γκαίτε, ο Σέλλεϋ, ο Μπάιρον, ο Κητς, ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και ο Βάγκνερ, πολλοί από τους οποίους περνούσαν ώρες εκεί, γράφοντας, ανταλλάσσοντας ιδέες ή απλώς παρατηρώντας την πόλη που άλλαζε γύρω τους. Η παράδοση αυτή συνεχίστηκε και στους επόμενους αιώνες, με ζωγράφους, συγγραφείς και μουσικούς να το επιλέγουν ως πνευματικό τους στέκι.
Στην κλασική του διακόσμηση, τις αίθουσες γεμάτες πίνακες και αναμνηστικά, αλλά και την αίσθηση ότι σε κάθε γωνιά αιωρούνταν ένα κομμάτι από το παρελθόν, η παράδοση συναντούσε τη σύγχρονη Ρώμη και τη μοναδική της πολιτιστική κληρονομιά.