Η Σύμβαση Εσωτερικού Ποταμού Ινδού διέπει τη χρήση νερού στη λεκάνη απορροής του Ινδού ποταμού. Τα σύνορα που χώρισαν τη βρετανική Ινδία το 1947, χωρίζοντας τη σύγχρονη Ινδία και το Πακιστάν κατά την ανεξαρτησία, χώριζαν επίσης τα δύο έθνη και ως προς το νερό.
Οι έξι κύριοι κλάδοι του συστήματος του ποταμού Ινδού διατρέχουν δυτικά την Ινδία πριν περάσουν στο Πακιστάν. Τα νέα διεθνή σύνορα διέσχιζαν ευθεία αυτούς τους έξι παραποτάμους και διέσχιζαν τις υποδομές ύδρευσης και τα δίκτυα καναλιών που κατασκευάστηκαν από τους Βρετανούς για την άρδευση της γεωργίας της περιοχής.
Ανάντη, η Ινδία διεκδίκησε το κυριαρχικό της δικαίωμα να αναπτύξει τα ποτάμια που διασχίζουν το έδαφός της με όποιον τρόπο έκρινε κατάλληλο. Κατάντη του Πακιστάν, που ξαφνικά αποκόπηκε από ζωτικές πηγές νερού που προέρχονταν από πέρα από τα σύνορά του, φοβόταν ότι οι απαιτήσεις της Ινδίας για νερό θα μπορούσαν να το στερήσουν από τις ροές του Ινδού, θέτοντας σε κίνδυνο την οικονομία και την επισιτιστική του ασφάλεια. Χρόνια υποβόσκουσας έντασης οδήγησαν την Παγκόσμια Τράπεζα να μεσολαβήσει στη διαφορά, μεσολαβώντας για την Σύμβαση Εσωτερικού Ποταμού του 1960. Στη συνέχεια, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Γιουτζίν Μπλακ, πίστευε ότι η συμφωνία του Ινδού είχε αποτρέψει τις συγκρούσεις για το νερό που διαφορετικά θα μπορούσαν να είχαν οδηγήσει την Ινδία και το Πακιστάν σε πόλεμο.
Στο Πακιστάν, παραχωρεί τον έλεγχο των τριών δυτικών ποταμών, του Chenab, του Jhelum και του κύριου κορμού του Ινδού (που συνολικά αντιστοιχούν σε περίπου το 80% της μέσης ετήσιας ροής του συστήματος του Ινδού). Η Ινδία πρέπει να αφήσει αυτά τα ποτάμια να ρέουν ελεύθερα μέσα από το έδαφός της, εκτός από συγκεκριμένες περιορισμένες χρήσεις. Η Ινδία λαμβάνει δικαιώματα για τα τρία ανατολικά ποτάμια, τον Beas, τον Ravi και τον Sutlej. Όταν τα ανατολικά παρακλάδια εξέρχονται από την Ινδία, γίνονται διαθέσιμα στο Πακιστάν.
Το Πακιστάν εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον Ινδό ποταμό. Πάνω από τα τρία τέταρτα των ετησίως διαθέσιμων ανανεώσιμων υδάτινων πόρων της χώρας προέρχονται εκτός των συνόρων του, σχεδόν εξ ολοκλήρου από τον Ινδό. Εννέα στους δέκα Πακιστανούς ζουν εντός της λεκάνης του Ινδού. Μεγάλες πόλεις όπως το Καράτσι και η Λαχόρη βασίζονται στον ποταμό – ή σε υπόγειους υδροφορείς που ο Ινδός βοηθά στην αναπλήρωση – για το πόσιμο νερό τους. Η γεωργία καλύπτει το 94% των αντλήσεων νερού στο Πακιστάν. Ο τομέας αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας , αντιπροσωπεύοντας το 22,9% του ΑΕΠ, αντιπροσωπεύοντας το 24,4% των εξαγωγών, παρέχοντας τα προς το ζην για τα δύο τρίτα του αγροτικού πληθυσμού και απασχολώντας το 37,4% του συνολικού εργατικού δυναμικού. Το σύστημα του Ινδού ποτίζει περισσότερο από το 90% των καλλιεργειών της χώρας. Ομοίως, το Πακιστάν παράγει το ένα πέμπτο της ηλεκτρικής του ενέργειας από υδροηλεκτρική ενέργεια. Κάθε ένας από τους 21 υδροηλεκτρικούς σταθμούς της χώρας βρίσκεται στη λεκάνη του Ινδού.
Βραχυπρόθεσμα, η Ινδία δεν διαθέτει την απαραίτητη υποδομή για να αποτρέψει τις ροές του Ινδού από το να φτάσουν στον γείτονά της. Αυτό οφείλεται στον σχεδιασμό. Η Εσωτερική Μεταφορά Νερού ρυθμίζει αυστηρά την υποδομή που μπορεί να εγκαταστήσει η Ινδία και το νερό που μπορεί να αντλήσει ή να αποθηκεύσει στα ποτάμια που έχουν διατεθεί στο Πακιστάν. Κατά μέσο όρο, περίπου 182 κυβικά χιλιόμετρα (km2) νερού ρέουν μέσω των έξι παρακλαδιών του Ινδού από την Ινδία στο Πακιστάν κάθε χρόνο, με πάνω από 170 km2 να προέρχονται από τον κύριο κορμό του Ινδού, τον ποταμό Τζέλουμ και τον Τσενάμπ. Η Εσωτερική Μεταφορά Νερού επιτρέπει στην Ινδία μόνο 3,6 εκατομμύρια στρέμματα ποδιών χωρητικότητας αποθήκευσης (περίπου 4,4 km2 ) σε αυτούς τους τρεις δυτικούς παραποτάμους.
Γεννημένες στην πικρή κληρονομιά της διχοτόμησης, οι συγκρούσεις για τα νερά του Ινδού συνυφαίνονται με την εθνική ασφάλεια και την εδαφική κυριαρχία. Τα τρία δυτικά ποτάμια που η Διεθνής Ποταμός του Ινδού παραχωρεί στο Πακιστάν ρέουν μέσα από το αμφισβητούμενο Τζαμού και Κασμίρ. Το Πακιστάν και η Ινδία έχουν εμπλακεί σε τρεις πολέμους και αμέτρητες μικρότερες αψιμαχίες για τον έλεγχο αυτού του πρώην πριγκιπάτου, με πλειοψηφία μουσουλμανικών κατοίκων, το οποίο διεκδικείται και από τις δύο χώρες και διαιρείται από μια de facto «γραμμή ελέγχου». Η επίθεση στο Παχαλγκάμ, που διαπράχθηκε από το Μέτωπο Αντίστασης, μια μαχητική ομάδα που αντιτίθεται στην ινδική κυριαρχία στο Κασμίρ, αποτελεί μέρος μιας μακράς σειράς διασυνοριακής βίας. Αρκετές από αυτές τις προηγούμενες συγκρούσεις παγίδευσαν τον Ινδό στις επακόλουθες κλιμακώσεις.
Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη εντείνει τις καταστροφές στη λεκάνη. Οι πλημμύρες έχουν καταστρέψει υποδομές και οι ξηρασίες έχουν αυξήσει την άντληση υπόγειων υδάτων , επηρεάζοντας την ποσότητα και την ποιότητα του νερού της λεκάνης. Η απώλεια παγετώνων και τα ασταθή καιρικά πρότυπα, που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή, έχουν αλλάξει τη δυναμική της ροής των ποταμών, επιδεινώνοντας τις προκλήσεις των υδάτινων πόρων και των δύο χωρών. Για να βρουν πραγματικά βιώσιμες λύσεις, η Ινδία και το Πακιστάν πρέπει να αναπτύξουν μια νέα συνθήκη που να περιλαμβάνει επαρκείς ροές για τη διατήρηση υγροτόπων και άλλων παραποτάμιων οικοσυστημάτων.
Διαφωνίες σχετικά με μηχανικά προβλήματα θα συνεχίσουν να προκύπτουν μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, καθώς και οι δύο χώρες αντιμετωπίζουν την κλιματική αλλαγή και τις πιέσεις που σχετίζονται με το νερό. Αντί να αποδυναμώνουν την Εσωτερική Ναυτιλία μέσω περαιτέρω πολιτικοποίησης, και οι δύο κυβερνήσεις θα πρέπει να επιδιώξουν να διατηρήσουν και να ενισχύσουν τη συνθήκη, εστιάζοντας παράλληλα στο να γίνουν καλύτεροι διαχειριστές των κοινών υδάτινων πόρων σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή εγείρει κοινές προκλήσεις.
Τόσο η Ινδία όσο και το Πακιστάν θα πρέπει να λάβουν μέτρα για την καλύτερη αξιοποίηση των υφιστάμενων υδάτινων πόρων που έχουν στη διάθεσή τους. Για παράδειγμα, οι ινδικές αρχές μπορούν να διευκολύνουν την πλήρη κατασκευή του καναλιού Satluj-Yamuna για βέλτιστη χρήση από τις γεωργικές κοινότητες στο ινδικό Παντζάμπ. Ομοίως, θα πρέπει να επισκευαστούν βασικά τμήματα του καναλιού που έχουν υποστεί ζημιές από πλημμύρες. Το Πακιστάν μπορεί να υιοθετήσει ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης λεκάνης απορροής που θα επιτρέψουν τη μείωση της σπατάλης των υδάτινων πόρων. Επιπλέον, η Ινδία και το Πακιστάν θα πρέπει να μειώσουν την εξάρτησή τους από καλλιέργειες που απαιτούν νερό, όπως ο ορυζώνας και η ζάχαρη, αντίστοιχα, καθώς η καλλιέργεια τέτοιων καλλιεργειών οδηγεί σε πρόσθετη υδατική πίεση και στις δύο χώρες.
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί κοινή απειλή μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν. Η Εσωτερική Διαδικασία Υδάτων θα μπορούσε να εκσυγχρονιστεί ώστε να συμπεριλάβει διατάξεις σχετικά με το κλίμα, ώστε να διασφαλιστεί η συνεχής συνάφεια και ο αντίκτυπός της. Το πεδίο εφαρμογής του γραφείου των Επιτρόπων Υδάτων του Ινδού μπορεί να επεκταθεί, ώστε να αντιμετωπιστούν σημαντικά ζητήματα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, όπως η υποχώρηση των ροών νερού στα ποτάμια και ο οικολογικός αντίκτυπός τους στην περιοχή