Επιχειρήσεις

Χαβιέ Μιλέι: «Προκρούστης» του κοινωνικού κράτους ή «θεραπευτής» των μακροοικονομικών «ασθενειών» της Αργεντινής;

Από την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Milei επιδίωξε επιθετικά ένα πρόγραμμα νεοφιλελεύθερης αγοράς και δημοσιονομικής λιτότητας και απορρύθμισης. Αυτή η προσέγγιση έρχεται σε έντονη αντίθεση με τον Περονισμό, την έντονα παρεμβατική οικονομική ιδεολογία που ακολούθησαν οι περισσότεροι πρόεδροι της Αργεντινής από τότε που ο συνονόματός του, Χουάν Περόν, ανήλθε στην εξουσία το 1946.

Η αλλαγή της οικονομίας της Αργεντινής δεν είναι μόνο το αποτέλεσμα μιας πιο πειθαρχημένης δημοσιονομικής πολιτικής. Το νεοσύστατο Υπουργείο Απορρύθμισης του Milei έχει ελευθερώσει εκ βάθρων την οικονομία. Η Αργεντινή διαθέτει ασφυκτικούς περιοριστικούς κανονισμούς του, οι οποίοι έχουν να κάνουν περισσότερο με την προστασία των πολιτικά συνδεδεμένων κατεστημένων επιχειρήσεων παρά με τη βελτίωση της κοινωνικής ευημερίας, της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας. Το νεοπαγές Υπουργείο Απορρύθμισης καταργεί περίπου έναν κανονισμό την ημέρα. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση έχει καταργήσει τον νόμο για τον έλεγχο των ενοικίων. Στο Μπουένος Άιρες, η προσφορά διαμερισμάτων έχει τριπλασιαστεί και τα ενοίκια έχουν μειωθεί σχεδόν 50 % σε πραγματικούς όρους. Επίσης η απορρύθμιση των εισαγωγών, οδήγησε σε φθηνότερες οικιακές συσκευές και ρούχα, καθώς και η άρση των κανόνων που ευνοούν την κρατική αεροπορική εταιρεία της Αργεντινής.

Τροποποίησε τους κανόνες απασχόλησης υπέρ των εργοδοτών προκειμένου να καταστήσουν την αγορά εργασίας λιγότερο άκαμπτη. Επιπλέον, οι αρχές έχουν προετοιμάσει το έδαφος για την ιδιωτικοποίηση πολλών κρατικών επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένου του εθνικού αερομεταφορέα, της Aerolineas Argentinas. Η κυβέρνηση εφάρμοσε ένα νέο καθεστώς για την παροχή κινήτρων για επενδύσεις (RIGI). Περιλαμβάνει φορολογικές και νομικές παραχωρήσεις σε επιχειρήσεις που πραγματοποιούν μεγάλες επενδύσεις σε στρατηγικούς οικονομικούς τομείς όπως η ενέργεια, οι πρώτες ύλες και η τεχνολογία. Επιπλέον, η κυβέρνηση εξάλειψε έναν βασικό φόρο εισαγωγών, μείωσε δραματικά τις δημόσιες δαπάνες και ανακοίνωσε φορολογική αμνηστία που φέρεται να είχε συγκεντρώσει 18 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. Η πιο αξιοσημείωτη αλλαγή πολιτικής της Κεντρικής Τράπεζας, εκτός από τη μείωση του βασικού της επιτοκίου κατά 98,0 ποσοστιαίες μονάδες, ήταν ο αιφνίδιος τερματισμός της νομισματικής χρηματοδότησης του δημοσιονομικού ελλείμματος. Αυτό βοήθησε στη μείωση της προσφοράς χρήματος και του πληθωρισμού με τη σειρά του.

Προχώρησε σε μια εφάπαξ υποτίμηση το pesos σε σχέση με το Αμερικανικό δολάριο και έκτοτε αναπροσαρμόζει τη ισοτιμία κατά 2% σε μηνιαία βάση με σκοπό να οδηγήσει την επίσημη ισοτιμία του εθνικού νομίσματος στα επίπεδα της ανεπίσημης, αλλά πραγματικής ισοτιμίας στη αγορά, όπως βλέπουμε και στο ακόλουθο γράφημα, όπου με μαύρο χρώμα είναι η επίσημη ισοτιμία και με μπλε η ανεπίσημη αλλά «πραγματική» ισοτιμία του πέσος σε σχέση με το δολάριο.

Ο Milei εξακολουθεί να αντιμετωπίζει δομικές προκλήσεις. Το πιο σημαντικό βήμα απορρύθμισης εξακολουθεί να εκκρεμεί, αναφερόμενος στα capital controls που κληρονόμησε, μια μεγάλη κόκκινη σημαία για τους επενδυτές που ανησυχούν ότι θα μπορέσουν να πάρουν χρήματα από την Αργεντινή εάν χρειαστεί. Το άλλο είναι το ζήτημα των συναλλαγματικών ελέγχων, που διατηρούν το πέσο Αργεντινής ισχυρότερο σε σχέση με το δολάριο ΗΠΑ από την ισοτιμία της μαύρης αγοράς, περιορίζουν τον αριθμό των δολαρίων που μπορούν να αγοράζουν οι Αργεντινοί κάθε μήνα και απαιτούν από τους εξαγωγείς να μετατρέψουν τα κέρδη σε ξένο νόμισμα σε πέσο. Ο Milei έχει δεσμευτεί να τερματίσει τους ελέγχους, οι οποίοι αποτρέπουν τις επενδύσεις στην Αργεντινή, αλλά αυτή η αλλαγή θα μπορούσε να έχει μειονεκτήματα. Εάν καταργηθούν οι έλεγχοι των νομισμάτων, το έθνος θα μπορούσε να δει μια αύξηση της ζήτησης για δολάρια και η αξία του πέσο θα μπορούσε να πέσει. Για να αποφευχθεί η κατάρρευση του πέσο, που θα μπορούσε να αναζωπυρώσει τον πληθωρισμό και να προκαλέσει οικονομικό χάος, η κυβέρνηση θα μπορούσε να στηρίξει την αξία του αγοράζοντας πέσο με δολάρια. Δυστυχώς, η Αργεντινή έχει πολύ λίγα δολάρια σε αποθεματικό και ήδη χρωστάει 44 δισεκατομμύρια δολάρια στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ο Αργεντίνος πρόεδρος προκειμένου να προσελκύσει επενδύσεις και να βελτιώσει το επιχειρηματικό περιβάλλον εισήγαγε ένα πακέτο στήριξης, το οποίο προβλέπει φορολογικές ελαφρύνσεις για μεγάλες επενδύσεις άνω των 200 εκατομμυρίων δολαρίων.

Ο Μιλέι κατάφερε για πρώτη φορά έπειτα από χρόνια να παρουσιάσει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, περιέκοψε προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, περιόρισε την κρατική στήριξη σε κοινωνικά προγράμματα, όπως τα συσσίτια και αύξησε τις συντάξεις σε μικρότερο ποσοστό συγκριτικά με την άνοδο του πληθωρισμού. Μετά την κατάργηση αρκετών επιδοτήσεων το κόστος για το ρεύμα, το νερό και το φυσικό αέριο εκτοξεύτηκε στα ύψη. Σήμερα το ποσοστό των πολιτών που ζουν υπό το όριο της φτώχειας στην Αργεντινή έχει αυξηθεί κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες, φτάνοντας πλέον στο 52,9%. Μάλιστα, το 18,1% ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας – δεν είναι δηλαδή σε θέση να καλύψει ούτε τις βασικές ανάγκες του.

Τα «υποζύγια» όμως της εν λόγω δημοσιονομικής προσαρμογής είναι η μεσαία και εργατική τάξη. Η φτώχεια εκτινάχθηκε στο 53% το πρώτο εξάμηνο του 2024, από 40% το 2023 – το υψηλότερο καταγεγραμμένο άλμα των τελευταίων δύο δεκαετιών. Έκτοτε μειώθηκε ελαφρά στο 50%, αν και ο αριθμός των ανθρώπων που εκτιμάται ότι ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας παραμένει βόρεια των 6 εκατομμυρίων. Σχεδόν επτά στα 10 παιδιά της Αργεντινής μεγαλώνουν φτωχά, ελαφρώς σε σύγκριση με το 2023, σύμφωνα με τη UNICEF. Και 1 εκατομμύριο αγόρια και κορίτσια πάνε για ύπνο κάθε μέρα με άδειο στομάχι. Η ζήτηση σε κέντρα διανομής τροφίμων και σούπες έχει αυξηθεί σε ολόκληρη την επικράτεια. Εν τω μεταξύ, τα πορτοφόλια των Αργεντινών της εργατικής τάξης έχουν πληγεί περαιτέρω από την κατάργηση των επιδοτήσεων για την ενέργεια και τις δημόσιες συγκοινωνίες. Με την ανάληψη των καθηκόντων του κατήργησε αρκετά υπουργεία, απέλυσε δεκάδες χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους και «πάγωσε» σχεδόν όλα τα δημόσια έργα. Επιπλέον, θέλει να ιδιωτικοποιήσει πολλές από τις κρατικές επιχειρήσεις – χωρίς όμως να έχει προβεί σε σχετικές ενέργειες προς το παρόν.

Πάγωσε τους προϋπολογισμούς αφήνοντας ορισμένα πανεπιστήμια να δυσκολεύονται να κρατήσουν τα φώτα τους αναμμένα και τα ασανσέρ σε λειτουργία. Υποβάθμισε το υπουργείο Πολιτισμού, έκλεισε το Εθνικό Ινστιτούτο Θεάτρου, έκλεισε ένα κρατικά χρηματοδοτούμενο πρακτορείο ειδήσεων και αποχρηματοδότησε την επιστημονική έρευνα.

Ανέστειλε έργα δημοσίων έργων, αφήνοντας τις πόλεις γεμάτες με κατασκευές λευκού ελέφαντα. Υπολογίζεται ότι 200.000 εργάτες οικοδομών έχασαν τη δουλειά τους τον τελευταίο χρόνο, λέει το Κατασκευαστικό Επιμελητήριο της Αργεντινής.

Οι Αργεντίνοι μετά από 24 χρόνια στο ΔΝΤ, αχαλίνωτου πληθωρισμού, σπιραλ νομισματικών κρίσεων, ακραίας φτωχοποίησης και εξαθλίωσης επέλεξαν τον Μιλέι για να λύσει τα λιμνάζοντα προβλήματα της χώρας, να δώσει μια προοπτική ανάπτυξης, ευημερίας, αξιοπρέπειας και να επαναφέρει την κοινωνική δικαιοσύνη και συνοχή. Προς το παρόν οι αριθμοί ευημερούν αλλά οι άνθρωποι δυστυχούν.